Το σύστημα χρηματοδότησης των πανεπιστημίων, στο οποίο οι πόροι κατανέμονται ανάλογα με τον αριθμό των φοιτητών σε δεδομένο ανώτατο εκπαιδευτικό ίδρυμα, αποδείχθηκε "το σάπιο μήλο" στη βουλγαρική ανώτατη εκπαίδευση. Στο συμπέρασμα αυτό κατέληξε το υπουργείο Παιδείας και Επιστημών. Τώρα τα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα εστιάζονται περισσότερα στην προσέλκυση μεγαλύτερου αριθμού υποψηφίων φοιτητών, απ' ό,τι στην καλή επαγγελματική αποκατάσταση των αποφοίτων τους, θεωρεί ο καθηγητής Νικολάι Ντένκοφ, υφυπουργός Παιδείας. Για τον λόγο αυτό, μια από τις βασικές τροποποιήσεις στον Νόμο περί Ανώτατης Εκπαίδευσης προβλέπει την άμεση σχέση της χρηματοδότησης με την ποιότητα και τα αποτελέσματα της εκπαίδευσης. Μέχρι το 2020 το κριτήριο αυτό θα πρέπει να αποτελέσει 60% του συνολικού ύψους της επιχορήγησης.

"Αυτό που επιδιώκουμε να πετύχουμε με τις αλλαγές στη χρηματοδότηση είναι να γίνει πολύ πιο σαφής η σχέση μεταξύ του ύψους των πόρων και των συγκεκριμένων αποτελεσμάτων", εξηγεί ο καθηγητής Ντένκοφ. "Όταν μιλάμε για την επιχορήγηση για τους φοιτητές, θα δώσουμε ιδιαίτερη έμφαση στην ποιότητα και την επαγγελματική αποκατάστασή τους, και όχι μόνο στην ποσότητα. Όταν μιλάμε για τη χρηματοδότηση της επιστημονικής δραστηριότητας, πρέπει να τη δεσμεύσουμε με τα πραγματικά επιστημονικά αποτελέσματα ανάλογα με αντικειμενικά κριτήρια. Σε κάποιες χώρες τα κονδύλια για την επιστήμη κατανέμονται απευθείας ανάλογα με αυτά που εμφανίζονται στις διεθνείς βάσεις δεδομένων όπως δημοσιεύματα, παραθέματα κ.ά. Εμείς αναζητούμε λίγο πιο ευέλικτη προσέγγιση, επειδή στις διάφορες επιστημονικές κατευθύνσεις υπάρχουν διαφορετικά κριτήρια και δείκτες για επιτεύγματα".

Τώρα το υπουργείο εκπονεί μεθοδολογία εκτίμησης των επιτευγμάτων των επιστημονικών οργανισμών, συμπεριλαμβανομένων και των πανεπιστημίων. Η μεθοδολογία αυτή θα γίνει μέρος του συστήματος χρηματοδότησης της ανώτατης εκπαίδευσης. Οι ετοιμαζόμενες τροποποιήσεις στη νομοθεσία προβλέπουν ακόμη τον διαχωρισμό των ανώτατων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων σε δύο είδη: ερευνητικά και μορφωτικά. Τώρα ενεργή επιστημονική δραστηριότητα αναπτύσσουν 10 ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα και άλλα 15-20 επίσης εργάζονται στην κατεύθυνση αυτή και θα μπορούσαν να βρεθούν στην ομάδα των ερευνητικών, επεσήμανε ο καθηγητής Ντένκοφ.

Αυτή η ομάδα θα λαμβάνει επιπρόσθετη χρηματοδότηση τόσο από τον κρατικό προϋπολογισμό, όσο από τα ευρωπαϊκά προγράμματα. Ο υφυπουργός όμως σχολίασε ότι τώρα είναι δύσκολο να αναπτύσσεται επιστημονική δραστηριότητα στα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα λόγω της έλλειψης ή της ανεπαρκούς χρηματοδότησης των επιστημονικών ερευνών.

"Η ιδέα είναι όταν η χρηματοδότηση δεσμευτεί σαφώς με τις επιστημονικές δραστηριότητες, τα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα να αναθεωρήσουν τι είναι η θέση τους. Μπορούν να εξασφαλίσουν επισπρόσθετη χρηματοδότηση, που προβλέπεται στη Στρατηγική Ανώτατης Εκπαίδευσης, στους μισθούς των καθηγητών, που αναπτύσσουν αξιόλογη επιστημονική δραστηριότητα", είπε ο καθ. Ντένκοφ.

Πρόβλεψη για τις ανάγκες της αγοράς πρέπει να εκπονηθεί από το υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικής Πολιτικής, το υπουργείο Οικονομίας και τις εργοδοτικές οργανώσεις για να σχεδιαστεί η εισαγωγή στα πανεπιστήμια, θεωρούν από το υπουργείο Παιδείας και Επιστημών. Ανάμεσα στις ειδικότητες, για τις οποίες υπάρχει μεγαλύτερη ζήτηση από τις επιχειρήσεις, είναι οι μηχανικοί και οι ειδικοί στον τομέα των τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνιών, για τις οποίες ειδικότητες το κράτος θα χορηγεί χρήματα.

Πόροι θα χορηγούνται και στις λεγόμενες "προστατευόμενες ειδικότητες", για τις οποίες δεν υπάρχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον αλλά είναι σημαντικές για το κράτος. Ως παράδειγμα ο καθηγητής Ντένκοφ έδωσε την παιδαγωγική: "Το 50% περίπου των καθηγητών κατά τα επόμενα δέκα χρόνια θα είναι σε ηλικία συνταξιοδότησης. Πρέπει από τώρα το κράτος να είναι πολύ δραστήριο για να αντιμετωπίσει αυτή την πρόκληση".
Ανάμεσα στις προστατευόμενες ειδικότητες θα βρεθούν και οι λεγόμενες "εξωτικές" φιλολογίες όπως η αραβική και οι ανατολικοασιατικές φιλολογίες.

Τώρα περισσότεροι από 240 χιλιάδες φοιτητές σπουδάζουν στα κρατικά και τα ιδιωτικά πανεπιστήμια. Ο αριθμός τους έχει αυξηθεί σχεδόν τρεις φορές σε σχέση με το 1990. Η καλή είδηση είναι ότι η ανεργία ανάμεσα στους πτυχιούχους είναι η χαμηλότερη – γύρω στο 4-5%. Η κακή όμως είναι ότι πάνω από 50% των αποφοίτων των ανώτατων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων αποκαθίστανται επαγγελματικά σε θέσεις εργασίας, για τις οποίες δεν απαιτείται ανώτατη εκπαίδευση.

Μετάφραση: Ντενίτσα Σοκόλοβα