Από τις ασπρόμαυρες φωτογραφίες στην Ευρωπαϊκή ψηφιακή βιβλιοθήκη Europeana μας παρακολουθεί με τα έξυπνα της μάτια μια από τις πιο ενδιαφέρουσες προσωπικότητες του βουλγαρικού πολιτισμού - Ντόρα Γκάμπε. Το λογοτεχνικό έργο της δεν αποτελεί μόνο μέρος των εθνικών πολιτιστικών αξιών, αλλά και της ευρωπαϊκής μνήμης, ιστορίας και πολιτιστικής κληρονομιάς.

Η ζωή της ποιήτριας είναι σαν μυθιστόρημα, που επικεντρώνεται στις παθιασμένες αγάπες και δραματικούς χωρισμούς, ενδιαφέρουσες συναντήσεις και ταξίδια. Μια ζωή, σχεδόν έναν αιώνα (1888 – 1983). Ακούστες τη φωνή και τις σκέψεις της σχετικά με την ποίηση, που διαφυλάσσεται στο Χρυσό φωνητικό αρχείο της Εθνικής Ραδιοφωνίας:

"Η ποίηση διεισδύει στη βαθύτερη ουσία των πραγμάτων και των φαινομένων. Απομακρύνει τον άνθρωπο από την επαναλαμβανόμενη μονοτονία της καθημερινότητας. Τον σώζει από το δηλητήριο της ματαιοδοξίας, την μικροπρέπεια και το εγωισμό. Η ποίηση είναι στο πάντα γύρω μας - το ορατό και το αόρατο, το όμορφο και το άσχημο, η ποίηση του θυμού, της ταπείνωσης, του μίσους και της αγάπης, στην ολόκληρη ζωή την υλική και πνευματική. Αν η ανθρωπότητα είχε μάτια για να την δει, και ταλέντο να τη αισθανθεί και αν έφτανε στο σημείο που η ποίηση να είναι αναγκαία, όπως τον αέρα και τον ήλιο, δεν θα υπήρχαν αιματοχυσίες".

Διανοούμενη ευρωπαϊκής εμβέλειας, ιδρύτρια του βουλγαρικού PEN International και επί πολλά χρόνια πρόεδρός του, η Ντόρα Γκάμπε μαζί με την Ελισαβέτα Μπαγκριάνα είναι φαινόμενο στη βουλγαρική ποίηση του 20ου αιώνα. Είναι η κόρη του Πέταρ Γκάμπε, κοινωνικού παράγοντα, οικονομολόγου που μετοίκησε από τη Ρωσία. Τελείωσε το γυμνάσιο στη Βάρνα το 1903, σπούδασε φυσική στο Πανεπιστήμιο της Σόφιας, αλλά τη προσελκύει η λογοτεχνία και κατευθύνεται προς τις ανθρωπιστικές επιστήμες. Σπουδάζει γαλλική φιλολογία στη Γενεύη και το Γκρενόμπλ, δημοσιεύοντας ταυτόχρονα ποιήματα στα περιοδικά "Σκέψη", "Δημοκρατική ανασκόπηση" και "Νέα κοινωνία".

Στη λογοτεχνία η Ντόρα Γκάμπε αναπτύσσεται υπό την προστασία του μεγάλου Βούλγαρου ποιητή Πέγιο Γιάβοροφ. "Είστε γεννημένη για την ποίηση" ήταν τα λόγια του ποιητή, διαβάζοντας τα ποιήματά της, που γράφτηκε στο γυμνάσιο. Η φιλία μεταξύ του μεγάλο πιότη και της Ντόρα Γκαμπε προκαλεί έντονα συναισθήματα, και χρόνια αργότερα η Ντόρα ομολογεί: "Ο άνθρωπος χρειάζεται αγάπη – να αγαπήσει ένα μόνο πρόσωπο σε όλη την ζωή του. Αγαπώ πραγματικά μόνο τον Γιάβοροφ".

"Μια μέρα η ποιήτρια Κάτια Νέντσεβα μου είπε: "Ο Γιάβοροφ μας κάλεσε στην Εθνική Βιβλιοθήκη". Εκείνη την εποχή ήταν γραμματέας της βιβλιοθήκης. Ήταν έκπληξή, δεν τον έχω γνωρίσει προσωπικά. Η Νέντσεβα μου είπε ότι κρυφά πήρε και του έδωσε ποιήματα μου από τα σχολικά μου χρόνια. Η επίδραση του Γιάβοροφ στην πρώτη μου προσπάθεια να γράφω ποιήματα, καθόρισε και τον χαρακτηριστικό μου τρόπο δημιουργίας – λακωνική έκφραση, τόσο στα ποιήματά για παιδία, όσο και στους στίχους για τους ενήλικους. Ακόμη και στην πεζογραφία. Έτσι έμεινα πιστή στον δάσκαλό μου. Δεν μου φτάνει μια ζωή για να ανταποδώσω σε ένα μεγάλο λογοτέχνη, όπως τον Γιάβοροφ".

Ο άλλος σημαντικός άνθρωπος στη ζωή της, με τον οποίον έχει μια δυνατή πνευματική επικοινωνία είναι ο λογοτέχνης Μπογιάν Πένεφ. Είναι ο συντάκτης της πρώτης της συλλογής ποιημάτων "Οι βιολέτες", ενώ αργότερα ο ίδιος έγινε και σύζυγός της. Από το 1911-1932 η ίδια πολλές φορές μόνη της ή μαζί του ζει στο εξωτερικό: στην Πολωνία, τη Γερμανία, την Ελβετία, την Αυστρία, την Τσεχία, τη Γαλλία, την Μεγάλη Βρετανία. Εκείνη την εποχή, η Ντόρα Γκάμπε είναι η καλύτερη Βουλγάρα μεταφράστρια από την πολωνική γλώσσα και ως το τέλος της ζωής της μεταφράζει ποίηση από τσέχικα, ρωσικά, γαλλικά, ελληνικά.

Αλλά τα ποιήματα της είναι το κύριο πράγμα που της δίνει μια αξιόλογη θέση στην ιστορία της λογοτεχνίας μας. Μεγάλη είναι η συμβολή της Ντόρας Γκάμπε στο έργο της για τα παιδιά, αφού το ντεμπούτο της είναι το 1921. Αργότερα τα έργα της για τους μικρότερους γίνονται κλασικά, και για δεκαετίες χιλιάδες Βούλγαροι αναγνώστες βρίσκουν κάτι δικό τους στο δημιουργικό κόσμο της μιας από τις μεγαλύτερες στη βουλγαρική ποίηση.