"Ο κλέφτης των ροδάκινων", "Ο μύθος για τον Σιμπίν, Πρίγκιπα της Πρεσλάβας", "Αντίχριστος", "Η βασίλισσα του Τίρνοβο"... Οι χαρακτήρες και οι ιστορίες αυτών των μυθιστορημάτων για δεκαετίες μαγεύουν τους αναγνώστες και τους μεταφέρουν σε μια μηχανή του χρόνου και της φαντασίας, που κατασκευάστηκε από τον Εμιλιάν Στάνεφ.

"Την αλήθεια; Κρατήστε την για τον εαυτό σας, όπως εσείς την ξέρετε, για μένα αφήστε την ψευδαίσθηση" είπε ο άνθρωπος και λογοτέχνης στο τέλος της συγγραφικής του σταδιοδρομίας, σηκώνοντας την αυλαία της δημιουργικής του διαδικασίας. Ας ακούσουμε υπό ποιες προϋποθέσεις αναπτύχθηκε ως καλλιτέχνης:

"Στις χειρότερες συνθήκες και χωρίς ιδιαίτερους λογοτεχνικούς και εκπαιδευτικούς παράγοντες. Στη μικρή πόλη, όπου πέρασα τα εφηβικά μου χρόνια, δεν έβλεπαν στα σοβαρά τις λογοτεχνικές μου προσπάθειες ως συγγραφέας. Οι συνθήκες αυτές νομίζω ότι αποδείχθηκαν σε τελική ανάλυση πολύ καλές. Ήταν δείγμα για το ταλέντο μου, ενώ η άποψή μου για τους παράγοντες που διαμορφώνουν σήμερα τους νέους ως μελλοντικούς συγγραφείς είναι διαφορετική. Οι πρώτες μου λογοτεχνικές προσπάθειες είναι στην πρώιμη εφηβεία. Όταν το 1932 ήρθα στη Σόφια, έφερα δύο ιστορίες που τυπώθηκαν αμέσως, ώστε εξελίχτηκα ως συγγραφέας, χωρίς καμία βοήθεια, εκτός από την ανάγνωση Βουλγάρων, Ρώσων, Γάλλων και άλλων συγγραφέων".

Ο Εμιλιάν Στάνεφ ήταν ένας από τους πιο μοντέρνους Βούλγαρους συγγραφείς κατά το δεύτερο ήμισυ του 20ου αιώνα, αναγνωρισμένου ως μεγάλου Ευρωπαίου και παγκόσμιου δημιουργού, ο οποίος γράφει με βάση το εθνικό στοιχείο. Ο Στάνεφ δημιουργεί τα ιστορικά μυθιστορήματά του όχι περιγράφοντας την βουλγαρική ιστορία, αλλά ως φιλόσοφος, ο οποίος αναζητά απάντηση στην ερώτηση γιατί αυτές οι διαδικασίες εξελίσσονται και γιατί με αυτό τον τρόπο συνέβηκε αυτό.

"Η Βουλγαρία είναι χώρα των ανέμων από βορά και δυτικά. Θα φυσήξουν όλα τα χαρακτηριστικά της", αναφέρει ο ίδιος. Και εδώ είναι μια εξήγηση για τον Θεό του και το θεϊκό: "Πόσο απλή είναι η ιδέα για τον Θεό! Προφανώς προκύπτει από την ανάγκη του ανθρώπου να φανταστεί τον κόσμο ενιαίο, απλοποιημένο με τη δύναμη και τη θέληση μιας ανώτερης δύναμης! Από την ίδια ανάγκη δημιουργήθηκε και το κράτος".

Γεννήθηκε στο Βελίκο Τίρνοβο το 1907, πέρασε τα παιδικά του χρόνια στην παλιά πόλη, όπου ακόμα ζουν οι θρύλοι, ενώ τα εφηβικά του χρόνια – στην πόλη Ελένα. Από μικρός, μαζί με τον πατέρα του, πηγαίνουν σε κυνήγι ανάμεσα στη φύση και αργότερα αυτό αντικατοπτρίζεται στα έργα του και έγινε το αγαπημένο χόμπι του. Αποφοίτησε γυμνάσιο, σπουδάζει ζωγραφική στον καθηγητή Τσένο Τοντόροφ στην Ακαδημία Καλών Τεχνών στην Σόφια.

Την δεκαετία του '30 του περασμένου αιώνα αρχίζει να σπουδάζει Οικονομικά και Εμπόριο στο Πανεπιστήμιο Σόφιας και την ιδια περίοδο δημοσίευσε και τα πρώτα του έργα. Παρόλο που το 1971 διακρίθηκε με το βραβείο "Ιβάν Βάζοφ" για το μυθιστόρημά του "Ο Αντίχριστος", και το 1975 το βραβείο "Γιορντάν Γιόβκοφ" για την συνολική προσφορά του στη βουλγαρική λογοτεχνία, δεν εγγράφεται στο στερεότυπο του επίσημου διανοούμενο την περίοδο του ολοκληρωτικού καθεστώτος.

Πώς ο συγγραφέας καθορίζει την αποστολή του δημιουργού;
"Η αποστολή του συγγραφέα για μένα ήταν πάντα η ίδια - να ξυπνά την θεϊκή αρχή στον άνθρωπο και όχι την ζωική, να εμπνέει και δίνει νόημα, πίστη, να γεμίζει την ψυχή του με αγάπη. Το καλό βιβλίο δημιουργεί χαρά, δημιουργεί μια αίσθηση ευτυχίας, γιατί η τέχνη σας δίνει άλλες πληροφορίες για τον κόσμο, που αποκτήθηκε με το μάτι του καλλιτέχνη, κάτι για το οποίο μιλάει Γκαίτε. Έτσι αντιλαμβάνομαι την αποστολή του συγγραφέα ειδικά σήμερα, όταν χτίζουμε μια νέα σοσιαλιστική κοινωνία. Χωρίς πίστη, χωρίς ανθρωπιά, και ομορφιά, χωρίς φως και αγωνιστικό πνεύμα, η ανθρώπινη ανάπτυξη και το μέλλον είναι αδιανόητο".

Η αγάπη του για τη Βουλγαρία, και η ελευθέρια να λέει την αλήθεια δεν τον καθιστά αγαπημένο στην εξουσία πρόσωπο. Επανειλημμένα λαμβάνει προσκλήσεις για κυνήγι από το πρώτο κρατικό και τον κομματικό ηγέτη Τοντόρ Ζίβκοφ, που τελικά του προτείνει και να γίνει βουλευτής, αλλά οι σχέσεις τους παραμένουν κρύες. Τέλος διακόπτονται εντελώς, όταν ο Εμιλιάν Στάνεφ του είπε: "Καλά, γιατί να μην γυρίσετε την γη στους αγρότες, όπως ήταν κάποτε και όλα θα πάνε καλά".

Σε μια συνέντευξη ο συγγραφέας Γιορντάν Ραντιτσκόφ, ο οποίος ήταν πολύ καλός φίλος του λέει ότι συχνά επαναλάμβανε τα εξής: "Όταν ο άνθρωπος έχει αναμνήσεις, έχει ζωή. Και είναι καλύτερα να έχει τις αναμνήσεις, παρά χρήματα".

Σε αυτή την έκδοση της σειράς «80 χρόνια σε 80 εβδομάδες" σας μιλήσαμε για τον συγγραφέα Εμιλιάν Στάνεφ, ο οποίος απεβίωσε το 1979.

Μετάφραση: Πένκα Βέλεβα