"Για τελευταία φορά το πουλί ανοίγει φτερά. Για τελευταία φορά δεν φοβάται...
Αποχαιρετά τα χωράφια αυτά, τους λόφους κοντά και το ουρανό του!"

Οι μελοποιημένοι στίχοι του μεγάλου μας ποιητή Νταμιάν Νταμιάνοφ από τον συνθέτη Τόντσο Ρούσεφ γίνεται ένα τραγούδι που ερμήνευσε η Λίλη Ιβανόβα κατά τις πρώτες ημέρες του 1972. "Το πουλί" είναι αφιερωμένο σε ένα από τα μεγαλύτερα μουσικά ταλέντα της χώρας - Πασά Χρήστοβα. Λίγες εβδομάδες νωρίτερα η βουλγαρική και η ευρωπαϊκή σκηνή χάνουν μια από τις πιο ισχυρές και αξέχαστες φωνές. Η Πασά Χρήστοβα ήταν 25 ετών όταν πέθανε σε αεροπορικό δυστύχημα στο αεροδρόμιο της Σόφιας. Στην σύντομη πεντάχρονη καριέρα έχει πάνω από 40 τραγούδια που ηχογράφησε στην Εθνική Ραδιοφωνία και 60 για τη συλλογή του ραδιοφώνου, της τηλεόρασης και της κρατικής δισκογραφικής εταιρίας Balkanton.

Το τραγούδι "Ένα βουλγαρικό τριαντάφυλλο" με μουσική του Ντίμιταρ Βάλτσεφ και στίχους του Νάιντεν Βάλτσεφ σε ερμηνεία της Πασά Χρήστοβα κέρδισε το 1970 το πρώτο βραβείο του διαγωνισμού τραγουδιού "Χρυσός Ορφέας", καθώς "Μελωδία της χρονιάς" το 1972 και το 2000 έγινε τραγούδι του αιώνα.

Με την σκηνική παρουσία της, αναμφισβήτητο ταλέντο και την πλούσια γκάμα της φωνής, η Πασα έγινε μια από τους αγαπημένες τραγουδίστριες στο κοινό ακόμα στην αρχή της εμφάνισής της. Το πρώτο τραγούδι που ηχογράφησε το 1966 είναι με συνοδεία του "Στούντιο 5" και λέγεται "Ο πελαργός γύρισε και πάλι", μουσική της Ζορνίτσα Ποπόβα. Λίγο πριν έρχεται στην ραδιοφωνία για να σπουδάσει στο νεοϊδρυμένο στούντιο για ερμηνευτές ποπ μουσικής. Πριν εμφανιστεί στην μεγάλη σκηνή δουλεύει ως σχεδιάστρια μηχανικών σχεδίων στο Ινστιτούτο ανυψωτικών μηχανημάτων.

Με την πρώτη ερμηνεία της στην σκηνή ως σολίστ του συγκροτήματος των Ενόπλων Δυνάμεων έρχεται και η πρώτη επιτυχία. Στο Φεστιβάλ ποπ τραγουδιού στο Σότσι της Ρωσίας το 1968 κέρδισε το χρυσό μετάλλιο και πρώτο βραβείο με το τραγούδι "Σταμάτα, χρόνο" με μουσική του Αλεξάνταρ Γιόσιφοφ. Με κάθε χρόνο που περνάει η τραγουδίστρια δείχνει όλο και περισσότερα από τις ερμηνευτικές της ικανότητες και το ταλέντο και το ρεπερτόριό της γίνεται πιο ποικιλόμορφο. Το 1968, μαζί με τον τραγουδιστή Μπορίς Γκοντζούνοφ ξεκίνησε να τραγουδάει σε ένα από τα πιο δημοφιλή συγκροτήματα στη βουλγαρική μουσική - "Ορχήστρα της Σόφιας".

Το 1970 τιμήθηκε με το τρίτο βραβείο για ερμηνεία του διεθνούς φεστιβάλ "Χρυσό Ελάφι" στο Μπρασόβ, Ρουμανία.

Η συμμετοχή της στο διαγωνισμό "Χρυσός Ορφέας" είναι επιτυχής, τόσο για την ίδια όσο και για τους δημιουργούς των τραγουδιών "Ένα βουλγαρικό τριαντάφυλλο" και "Φύσηξε, άνεμο". Κέρδισαν το πρώτο βραβείο και το μεγάλο βραβείο - το χρυσό αγαλματίδιο. Πριν το δυστύχημα, η τραγουδίστρια έχει ένα πρώτο βραβείο του φεστιβάλ στο Σόποτ της Πολωνίας με το τραγούδι του Czesław Niemen "Ο κόσμος αυτός παράξενος".

Αυτή η λαμπρή σειρά επιτυχιών διακόπτεται στις 21 Δεκεμβρίου του 1971. Λίγο πριν τα μεσάνυχτα, μετά από μια μάκρη καθυστέρηση της πτήσης, η 25 χρόνων τραγουδίστρια με την ορχήστρα "Σοφία" βρίσκεται σε επιβατικό αεροσκάφος IL-18, με προορισμό την Αλγερία. Το σοβιετικό αεροπλάνο μόλις είχε βγει από το υπόστεγο, μετά γενική επισκευή, αλλά προφανώς οι επισκευές δεν έγιναν σωστά.

Κατά την διάρκεια της τροχοδρόμησης το αεροπλάνο χτύπησε πάνω στον διάδρομο απογείωσης λόγω ισχυρού πλευρικού ανέμου. Ξέσπασε σε φλόγες και από τις 73 επιβάτες σκοτώθηκαν 32 άτομα, μεταξύ των οποίων είναι και τα 6 μέλη του πληρώματος. Επιβιώνουν τα άτομα που είναι καθισμένα στο πίσω μέρος – ο Μπορίς Γκοτζούνοφ είναι με σπασμένα πόδια, ενώ η ερμηνεύτρια δημοτικής μουσικής Γιάνκα Ρούπκινα έπαθε εγκαύματα. Η μουσικός Μαρία Νέικοβα επίσης είναι μεταξύ των επιζώντων.

Με το τελευταίο βραβείο η Πασά Χρήστοβα διακρίνεται μετά τον θάνατό της για το "Λευκό τραγούδι" με μουσική του Ντιμίταρ Βάλτσεφ, στίχοι του Πέταρ Καραάγκοφ, που έγινε "Μελωδία της Χρονιάς".

Στις παραμονές των Χριστουγέννων στις 23 Δεκεμβρίου 1971 οι πολυάριθμοι θαυμαστές ξεπροβοδίζουν με λύπη την Πασά Χρήστοβα στην τελευταία της κατοικία – το Κεντρικό Νεκροταφείο Σόφιας. Χάρη στο μεγάλο ταλέντο της και την εξαιρετική φωνή η τραγουδίστρια είναι σύμβολο της βουλγαρικής ποπ μουσικής από τις ισχυρότερους περιόδους της στην ανάπτυξη και ένα παράδειγμα για πολλές γενιές Βούλγαρων ερμηνευτών

Μετάφραση: Πένκα Βέλεβα