Το αιματηρό δράμα με τη γαλλική σατιρική εβδομαδιαία έκδοση "Charlie Hebdo" προκάλεσε τον συγγραφέα Ρόσεν Τάχοφ να μας γυρίσει πίσω στην ιστορία της βουλγαρικής γελοιογραφίας.

"Η ιστορία της βουλγαρικής γελοιογραφίας αρχίζει ήδη πριν από την Απελευθέρωση (μετά τον Ρωσοτουρκικό πόλεμο του 1877-1878) με τον πρώτο γελοιογράφο, ο οποίος συνδέεται με τη Βουλγαρία", λέει ο συγγραφέας. "Πρόκειται για τον Χένρικ Ντεμπίτσκι, Πολωνό μετανάστη στη Βλαχία, σημερινή Ρουμανία, και φίλο του ποιητή και επαναστάτη Χρήστο Μπότεφ. Ο ίδιος ζωγραφίζει τις γελοιογραφίες στις εφημερίδες του Μπότεφ "Ξυπνητήρι" και "Νταούλι" που εκδίδονται εκεί. Έχει αποδειχθεί ότι ο Μπότεφ δίνει τις ιδέες για τις γελοιογραφίες αυτές. Το 1868 ο Ντεμπίτσκι δημιουργεί σατιρική ζωγραφιά του Ρούσε, τότε Ρουστσούκ – πώς ο παλιός Τούρκος κυβερνήτης παραδίδει τα καθήκοντά του στον νέο. Στο βάθος του πίνακα διαγράφεται ο Δούναβης, στον οποίο πλέει καράβι με το όνομα "Ραντέτσκι".

"Τόσο κατά την περίοδο της μοναρχίας, όσο κατά τα χρόνια του κομμουνιστικού καθεστώτος, οι γελοιογράφοι μας υποβάλλονταν σε διωγμούς, βία και καταδίκες", συνεχίζει ο Ρόσεν Τάχοφ. "Στις αρχές του 20^ου αιώνα η εφημερίδα "Βαλκανικό βήμα" αγωνίζεται κατά του προσωπικού καθεστώτος του πρίγκιπα Φερδινάνδου. Οι γελοιογραφίες του Ιβάν Σλάβοφ ενοχλούν τους αυλικούς, που λαμβάνουν τα σχετικά μέτρα… Στις 19 Ιανουαρίου, όπως γράφει ο δημοσιογράφος Γκεόργκι Νικόλοφ, στις 11:30 πριν τα μεσάνυχτα, ο Ιβάν Σλάβοφ, βγαίνοντας από το Αστικό Καζίνο, ξυλοκοπήθηκε σκληρά από τρία πρόσωπα λόγω των γελοιογραφιών του".

"Ο πρωτομάστορας της βουλγαρικής γελοιογραφίας είναι ο Αλεξάνταρ Μποζίνοφ", λέει ο Ρόσεν Τάχοφ. "Ο Μποζίνοφ μπορεί να συγκριθεί με τον πατριάρχη της βουλγαρικής λογοτεχνίας Ιβάν Βάζοφ στον χώρο της γελοιογραφίας. Δεν υπάρχει ιστορικό γεγονός που να μην αντικατοπτρίζεται στον δικό του "παραμορφωτικό καθρέφτη", για τον οποίο καταδικάστηκε από το Λαϊκό Δικαστήριο το 1945 σε ένα έτος φυλακή. Η καταδίκη όμως είναι με αναστολή. Μ’ αυτόν τον τρόπο καταδικάστηκε και ο Αλεξάνταρ Ντομπρίνοφ, ο οποίος ήταν στη φυλακή και πριν, και μετά την 9^η Σεπτεμβρίου του 1944. Το 1925, λίγους μήνες πριν από τη βομβιστική επίθεση στον Ναό της Αγίας Κυριακής στη Σόφια, ο γελοιογράφος ζωγραφίζει την εκκλησία τυλιγμένη στις φλόγες με τίτλο "Φέτος ο Χριστός δε θα αναστηθεί".

Για τον γελοιογράφο Ράικο Αλέξιεφ, μια αξιοσημείωτη προσωπικότητα, ήταν σε ισχύ απαγόρευση να μην αναφέρεται τίποτα μέχρι τις δημοκρατικές αλλαγές. Μετά τη 10^η Νοεμβρίου του 1989 ο Ρόσεν Τάχοφ ήταν ο πρώτος δημοσιογράφος, ο οποίος στον Τύπο θέτει την ερώτηση "Ποιος σκότωσε τον Ράικο Αλέξιεφ;". "Η σύζυγός του ήταν ακόμη ζωντανή και ζούσε στη Βιέννη. Συναντηθήκαμε και εκείνη μου είπε τις λεπτομέρειες", θυμάται ο συγγραφέας.

"Τον χτύπησαν σκληρά αμέσως μετά τις 9 Σεπτεμβρίου, πρόκειται περισσότερο για προσωπική εκδίκηση", συνεχίζει ο Ρόσεν Τάχοφ. "Αυτός ο άνθρωπος αξίζει να κατέχει τη δική του θέση στη βουλγαρική πολιτιστική ιστορία. Η θρυλική εφημερίδα "Τζίτζικας", το τελευταίο φύλλο του εκδίδεται στις 8 Σεπτεμβρίου του 1944, δεν είναι η μόνη προσφορά του. Ο καρικατουρίστας ζωγραφίζει για πρώτη φορά γελοιογραφίες του Λένιν στην εφημερίδα "Τύμπανο", και αυτό είναι ένας από τους λόγους για τη βία που δέχθηκε. Έχει και γελοιογραφίες του Στάλιν και του Χίτλερ. Ο Ράικο Αλέξιεφ συλλήφθηκε και βασανιζόταν επί 2 εβδομάδες. Πέθανε στο Νοσοκομείο του Ερυθρού Σταυρού. Το ξέρω από τη σύζυγό του".

Κατά το κομμουνιστικό καθεστώς, η πιο εμβληματική είναι η περίπτωση με τη συλλογή "Καυτερές πιπεριές" το 1968, θυμάται ο Ρόσεν Τάχοφ. Εκεί δημοσιεύθηκαν τα επιγράμματα του Ραντόι Ράλιν και τις εικονογραφίες του Μπορίς Ντίμοφσκι, ο οποίος ζωγράφισε την υπογραφή του κομμουνιστικού δικτάτορα Τόντορ Ζίβκοφ σαν ουρά γουρουνιού (στην άνω καρικατούρα). Μετά από γράμμα λογοτεχνών, το βιβλίο κάηκε από τη Λαϊκή Πολιτοφυλακή και οι δημιουργοί του τιμωρήθηκαν. Ο τελευταίος Βούλγαρος γελοιογράφος που ήταν στη φυλακή, είναι ο Τόντορ Τσόνεφ, ο οποίος ζωγράφισε εκατοντάδες γελοιογραφίες του Τόντορ Ζίβκοφ. Το 1979 η Κρατική Ασφάλεια βρήκε τις γελοιογραφίες στο σπίτι του και τον έστειλε στη φυλακή.