Στις 13 Ιανουαρίου σημειώνουμε την 100^η επέτειο του βουλγαρικού κινηματογράφου. Πριν από έναν αιώνα στην ημερομηνία αυτή έγινε η πρώτη δημόσια προβολή της κωμωδίας "Ο Μπαλγκαράν ο δάνδης". Ο σεναριογράφος και ο σκηνοθέτης του έργου, που εκτελεί και τον πρωταγωνιστικό ρόλο στην ταινία, είναι ο Βασίλ Γκέντοφ.

Ο Γκέντοφ τελείωσε ανώτατη θεατρική σχολή στη Βιέννη, έκανε ειδίκευση στον χώρο του κινηματογράφου στο Βερολίνο και με αυτοπεποίθηση ρίχθηκε στην περιπέτεια του κινηματογράφου. Ο Γκέντοφ γύρισε και το πρώτο βουλγαρικό έργο κινηματογράφου με ήχο – "Η εξέγερση των σκλάβων". Δυστυχώς, και οι δύο ταινίες χάθηκαν – πιθανόν κατά τη διάρκεια των βομβαρδισμών στη Σόφια κατά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, που χτύπησαν και το σπίτι του.

Μετά την εγκαθίδρυση φιλοσοβιετικού πολιτεύματος στη Βουλγαρία κατά τη δεκαετία του ’40, ο Γκέντοφ δεν είχε τη δυνατότητα να γυρίζει ταινίες.  Ασχολούταν όμως με κάτι εξαιρετικά σημαντικό – έθεσε τα θεμέλια των κρατικού κινηματογραφικού αρχείου, που αποτελεί τη βάση της σημερινής Εθνικής Ταινιοθήκης. Με εξαιρετική αφοσίωση συνέλλεγε τις ταινίες των συναδέλφων του, έψαχνε και φύλαγε αφίσες και δημοσιεύματα για τον κινηματογράφο.

Στον χώρο των ντοκιμαντέρ πρωτοπόρος θεωρείται ο Αλεξάνταρ Ζέκοφ με το έργο του "Ο Βαλκανικός πόλεμος". Σύμφωνα με τους ερευνητές, είναι αινιγματική προσωπικότητα, οι πληροφορίες για την οποία δεν είναι πολλές, τα ίχνη του χάνονται, ακόμη δεν έχει απομείνει δική του φωτογραφία. Η ταινία, που άφησε, όμως είναι αξιοσημείωτο χρονικό του πολέμου. Επί δεκαετίες το έργο θεωρούταν χαμένο. Το 1960 όμως στο γραφείο του τότε διευθυντή του κινηματογραφικού αρχείου Γκεόργκι Στογιάνοφ-Μπίγκορ μπήκε ένας κομψός ηλικιωμένος Έλληνας, ο οποίος άφησε μια βαλίτσα με τα λόγια: "Σας φέρνω μια ταινία που ίσως θα φυλάξετε για το μέλλον". Η ταινία αυτή ήταν "Ο Βαλκανικός πόλεμος".

Αυτή την ιστορία διηγήθηκε για τη Βουλγαρική Ραδιοφωνία η διευθύντρια της Βουλγαρικής Εθνικής Ταινιοθήκης και ειδικός στην ιστορία και τη θεωρία της κινηματογραφικής τέχνης Αντόνια Κοβάτσεβα. Η Εθνική Ταινιοθήκη είναι ένα από τα μεγάλα κινηματογραφικά αρχεία στη Βαλκανική Χερσόνησο. Το αρχείο διαθέτει 15 χιλιάδες έργα, 9.700 εκ των οποίων είναι βουλγαρικά. Οι ταινίες φυλάσσονται σε 300 χιλιάδες κουτιά. Ένα μέρος των ταινιών αρχίζει να συλλέγεται ήδη κατά τη δεκαετία του ’20 και του ’30 του 20ού αιώνα.

"Άλλο μέρος είναι όλα τα βουλγαρικά έργα που γυρίστηκαν μετά την εθνικοποίηση της κινηματογραφικής βιομηχανίας και την ίδρυση της Κρατικής Ένωσης "Βουλγαρική κινηματογραφία", επισημαίνει η Αντόνια Κοβάτσεβα. "Η Ταινιοθήκη διαθέτει πάνω από 10 χιλιάδες τόμους βιβλίων για την Έβδομη τέχνη. Πρόκειται για την πλουσιότερη βιβλιοθήκη στη Βουλγαρία, αφιερωμένη στον κινηματογράφο. Το αρχείο διαθέτει και πολλά μη κινηματογραφικά υλικά και έγγραφα παλιών βουλγαρικών ταινιών με μοναδικές φωτογραφίες. Η συλλογή μας είναι εξαιρετικά πλούσια και καταβάλλουμε μεγάλες προσπάθειες για την ψηφιοποίησή της μέσα σε σύντομες προθεσμίες. Έχουμε την ελπίδα επιτέλους να λάβουμε χρηματοδότηση για την κατασκευή αποθηκών της ταινιοθήκης. Έχουμε κτίριο που όμως δεν ανταποκρίνεται στα διεθνή κριτήρια και πρέπει να αναστηλωθεί και να επεκταθεί. Αυτές οι δύο δραστηριότητες πρέπει να προχωράνε παράλληλα, γιατί η ψηφιοποίηση της κινηματογραφικής κληρονομιάς σημαίνει εύκολη και γρήγορη πρόσβαση των σημερινών και των μελλοντικών γενιών στα έργα που φυλάσσονται στο αρχείο. Ταυτόχρονα πρέπει να διατηρηθούν τα πρωτότυπα. Όλα τα παγκόσμια αρχεία καταβάλλουν τεράστιες προσπάθειες να φυλάξουν τα πρωτότυπα, εξασφαλίζοντας παράλληλα πρόσβαση σ’ αυτά μέσω της ψηφιοποίησής τους".

Η 100χρονη ιστορία του βουλγαρικού κινηματογράφου θα παρουσιάζεται κατά τη διάρκεια της χρονιάς στην αίθουσα κινηματογράφου "Odeon" στη Σόφια. Εκεί πλέον προβάλλονται έργα από τις πρώτες δεκαετίες του κινηματογράφου στη χώρα μας - ταινίες μεγάλου μήκους, ντοκιμαντέρ και κινούμενα σχέδια. Οι θεατές θα έχουν την ευκαιρία θα δουν πολλά έργα κινηματογράφου, συμπεριλαμβανομένων και τέτοιων με βραβεία από τη Βουλγαρία και το εξωτερικό. Επίσης, στο σινεμά "Odeon" αρχίζει μια σειρά εκθέσεων, που παρουσιάζουν τον βουλγαρικό δρόμο στην Έβδομη Τέχνη.

Μετάφραση: Ντενίτσα Σοκόλοβα