Η Μεταμόρφωση του Σωτήρος (6 Αυγούστου) είναι μία από τις δώδεκα Δεσποτικές εορτές. Καθιερώθηκε ακόμα τα πρώτα χρόνια του Χριστιανισμού και βρίσκεται στην περίοδο της Νηστεία της Παναγίας (ή του Δεκαπενταύγουστου).

Ο Ιησούς ανέβηκε με τους τρεις μαθητές του, τον Πέτρο, τον Ιάκωβο και τον Ιωάννη στο βουνό Θαβώρ της Γαλιλαίας. Εκεί ο Σωτήρας έκανε βαθιά προσευχή, το πρόσωπό του είχε αλλάξει - έλαμπε σαν τον ήλιο και τα ρούχα του έγιναν λευκά σαν το φως. Είχε αγκαλιαστεί από την ουράνια δόξα, όπως αποδεικνύεται από τα εκκλησιαστικά κείμενα. Διπλά του εμφανίστηκαν δύο άνδρες – οι προφήτες Μωυσής και Ηλίας. Μιλούσαν για τον πρόσφατο θάνατό Του στα Ιεροσόλυμα. Ο Πέτρος, συγκλονισμένος από αυτά που είδε, πρότεινε να μείνουν στο βουνό. Μετά, στο ουρανό εμφανίστηκε ένα φωτεινό σύννεφο από το οποίο ακούστηκε η φωνή: "Ούτος εστιν ο Υιός μου ο αγαπητός αυτού ακούετε". Έτσι φάνηκε ξεκάθαρα την προέλευση του Χριστού, και προβλεπόμενο από τον ίδιο νέο βασίλειο. Ο ίδιος είπε στους οπαδούς του ότι μπορούν να μιλήσουν για το τι είδαν μετά την ανάστασή Του. Κάθε χρόνο, ο εορτασμός της Μεταμόρφωσης θυμίζει ακριβώς αυτή την θεϊκή μεταμόρφωση του Χριστού.

Οι λαϊκές δοξασίες, τελετουργίες και απαγορεύσεις γύρω από την 6η Αυγούστου σχετίζονται με τις αλλαγές που φέρνει η προσαρμογή του βιολογικού ρολογιού. Αντανακλούν την ατέλειωτη αναζήτηση σωστής συμπεριφοράς, σύμφωνη με τους νόμους και τους κανονισμούς του Θεού – όπως ο λαός μας τους έχει διαβάσει στο ανοιχτό βιβλίο των κύκλων της φύσης και της ζωής.

Παρά το γεγονός ότι η γιορτή της Μεταμορφώσεως είναι στο ζενίθ του καλοκαιριού, σύμφωνα με τις λαϊκές δοξασίες σηματοδοτεί την μετάβαση προς το φθινόπωρο. Ο ήλιος γυρίζει την πλάτη του στο καλοκαίρι για να αντιμετωπίσει το χειμώνα. Η μέρα γινεται πιο μικρή, η νύχτα μεγαλώνει, τα φίδια και οι σαύρες κρύβονται σε τρύπες τους, τα χελιδόνια αρχίζουν να συγκεντρώνονται για το ταξίδι τους προς το νότο. Σε ορισμένα χωριά της Ροδόπης πιστεύεται ότι ο Θεός "κάνει αυλάκι" από τον ουρανό - ένα σημάδι ότι μπορεί να ξεκινήσει η φθινοπωρινή σπορά.

Λένε ότι στις παραμονές της γιορτής, την νύχτα, στον ουρανό ανοίγει "Θεϊκή πόρτα." Σ' αυτή εμφανίζεται ο ίδιος ο Κύριος και εκπληρώνει επιθυμίες. Αυτό ισχύει κυρίως στα Θεοφάνια (6 Ιανουαρίου). Αλλά η ελπίδα για την φωτεινή μεταμόρφωση και αλλαγή κρατά τους ανθρώπους ξύπνιους και στις παραμονές των Μεταμορφώσεως του Σωτήρος. Σε πολλά μέρη της χώρας μας οι μητέρες έλεγαν στα παιδιά τους να παρακολουθήσουν το νυχτερινό ουρανό, για να μη χάσουν την στιγμή και να προσευχηθούν για υγεία και ευφορία.

Το πιο συνηθισμένο έθιμο της ημέρας αυτής είναι η ευλογία των σταφυλιών. Οι αγρότες φέρνουν τα πρώτα ώριμα σταφύλια στην εκκλησία και οι ιερείς τραγουδούν ένα ειδικό άσμα. Μετά οι γυναίκες, μοίραζαν προσφιλή φρούτα στα μέλη της οικογένειας, σε συγγενείς και φίλους. Το άγιασμα των σταφυλιών είναι βασικό κλειδί – από το σταφύλι παρασκευάζεται το κρασί, σύμβολο του αίματος του Χριστού. Στη βουλγαρική παράδοση απαγορεύεται να τρώγονται τα σταφύλια πριν την λειτουργία της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος.

Στην κοινότητα Κάπανσκα (βουλγαρική εθνοτική ομάδα που ζει στη βορειοανατολική Βουλγαρία) απαγορεύεται η κατανάλωση κόκκινων σταφυλιών και του κόκκινου καρπουζιού. Λένε ότι αυτό οδηγεί σε δυσάρεστα σημάδια στο πρόσωπο.

Μαζί με τα σταφύλια, σε ορισμένους τομείς μεταφέρουν στην εκκλησία βατόμουρα και εκτελούν την ίδια τελετουργία. Σύμφωνα με τις δοξασίες ο Θεός δημιούργησε το αμπέλι και ο καρπός του, δίνοντας ένα κομμάτι από την ευλογία του μέσω αυτών. Ο διάβολος προστατεύει τα βατόμουρα και τον καρπό τους, που ωριμάζει νωρίτερα από τα σταφύλια. Για αυτό η λαϊκή παράδοση απαγορεύει να τρώγονται τα βατόμουρα πριν ωριμάσουν τα σταφύλια - δηλαδή πριν Μεταμορφώσεως του Σωτήρος. Ενώ στη γιορτή υποχρεωτικά πρέπει να δοκιμάσουμε για πρώτη φορά τον καρπό του Θεού.