Στην ήσυχη αυλή του μοναστηριού της πόλης Σάμοκοφ κυριαρχεί ειρήνη και ευπρεπής σιωπή. Διασχίζοντας το κατώφλι χαμηλώνεις την φωνή σου, αρχίζεις να μιλάς ψιθυριστά και η ψυχή σου γεμίζει ησυχία. Στο καυτό μεσημέρι του Ιουλίου ο ήλιος καίει ανελέητα τα διώροφα μοναστηριακά κτίρια, συγκεντρωμένα γύρω από την παλιά εκκλησία της Αγίας Σκέπης της Υπεραγίας Θεοτόκου. Κάνει τόση ζεστή ώστε τα πουλιά έχουν κρύψει στη σκιά. Σε έναν κήπο γεμάτο λουλούδια, όμως, βλέπουμε δύο μοναχές που προσπαθούν να μεταφέρουν ένα μεγάλο κουτί με πικροδάφνη. Η μια από αυτή μας είδε και μας πλησίασε. Είναι η μοναχή Πελάγια – η ηγουμένη του μοναστηριού του Σάμοκοφ.

Η μοναχή Πελάγια συνήθισε να φιλοξενεί επισκέπτες στο μοναστήρι. Οι περισσότεροι από αυτούς είναι πιστοί που έρχονται εδώ απ' όλη τη χώρα για να ανάψουν ένα κερί και να αναζητήσουν τη μοναξιά με τον Θεό, αλλά έρχονται και τουρίστες. Γυρίζουν την αυλή, κρυφοκοιτάζουν στα παραθυράκια των κτιρίων ανέμελοι και ελεύθεροι. Σε αντίθεση με πολλά από τα βουλγαρικά μοναστήρια που έχουν χτισμένο ξενοδοχειακό τμήμα με καθαρά τουριστικούς σκοπούς, στο μοναστήρι του Σάμοκοφ δεν προβλέπονται ατραξιόν και πολυτέλειες. "Είναι μοναστήρι, και όχι ξενοδοχείο", είναι κατηγορηματική η μοναχή Πελάγια. Αλλά πρόθυμα μας ξεναγεί στο μοναστήρι και μας λέει την ιστορία αυτού του μυστηριώδους τόπου.

Το μοναστήρι ιδρύθηκε το 1772 ως γυναικείο μετόχι από μορφωμένες μοναχές και γρήγορα μετατρέπεται σε κέντρο της πνευματικότητας και της διαφώτισης για ολόκληρη την περιοχή. Μέχρι τα μέσα του 19ου αιώνα στα κελιά ήδη ζούσαν πάνω από 100 μοναχές. Πολλοί ήταν χήρες ή πλούσιες πολίτες του Σάμοκοφ, οι οποίες με τα δικά τους λεφτά έχτισαν αυτά τα λιγοστά σπίτια για να περάσουν το υπόλοιπο της ζωής τους σε νηστεία και προσευχή. Έτσι, σταδιακά σχηματίστηκε ένα ολόκληρο συγκρότημα κατοικιών και αγροτικών κτιρίων, τα περισσότερα από τα οποία έχουν διασωθεί μέχρι σήμερα. Στις μέρες μας το μοναστήρι κατοικείται από μόλις τέσσερις μοναχές που περνούν μια ήσυχη ζωή. Μεταξύ αυτών είναι και η αδελφή Χερουβείμα, η οποία είναι 94 ετών και είναι η πιο ηλικιωμένη μοναχή στη Βουλγαρία.

Ήρθε στο μοναστήρι 5 ετών, αλλά ακόμα έχει καθαρό το μυαλό της - ακόμα θυμάται όλα τα ιστορικά γεγονότα του περασμένου αιώνα. Δυστυχώς, στα μοναστήρια στη Βουλγαρία οι μοναχές εξακολουθούν να λιγοστεύουν, και οι νέοι που θέλουν να καλυφθούν με μαύρο ράσο είναι εξαίρεση. "Έτσι είναι αφού παντού απλώνεται η έλλειψη πνευματικού προσανατολισμού! Στις περισσότερες ορθόδοξες χώρες, η θρησκευτική εκπαίδευση αποτελεί μάθημα στα σχολεία, αλλά όχι εδώ. Πώς, επομένως, να μη καταρρεύσει το σύστημα αξιών της νεολαίας", αναρωτιέται η μοναχή Πελάγια. Αλλιώς η καθημερινή ζωή των αδελφών του μοναστηριού του Σάμοκοφ είναι ομοιόμορφη γεμάτη με εργασία και προσευχές.

"Εργασία, προσευχές, και εξακολουθούν και πάλι εργασία και προσευχές, αυτό είναι που κάνει μια μοναχή. Επειδή είναι αγγελικό πρόσωπο και θα πρέπει να δείξει πώς ο άνθρωπος μπορεί να ζήσει στο βασίλειο των ουρανών, όπου η ψυχή διαμένει εκεί, και αργότερα με την Ανάσταση - και το σώμα του. Γι' αυτό δουλεύουμε πολύ, προσπαθούμε και να διαφωτίσουμε και τους ανθρώπους. Και πολλοί πιστοί σε ανάγκη απευθύνονται σε εμάς για βοήθεια.”

Η μοναχή Πελάγια μας οδηγεί στην εκκλησία του μοναστηριού της Αγίας Σκέπης της Θεοτόκου. Χτίστηκε το 1837-1839, δηλαδή σχεδόν μισό αιώνα μετά την ίδρυση του μοναστηριού. Διασχίζουμε το κατώφλι και μείνουμε κατάπληκτοι μπροστά στα επιχρυσωμένα ξυλόγλυπτα και το τέμπλο και τις θαυμάσιες τοιχογραφίες. Τα ξυλόγλυπτα είναι από την διάσημη σχολή του Σάμοκοφ, επίσης και το τέμπλο. Στο νάρθηκα του ναού έχει μια εικόνα του διάσημου ζωγράφου του Σάμοκοφ Ζάχαρη Ζωγκράφ (1810-1853). Βλέπουμε και αυτοπροσωπογραφία του, καθώς και μια ασυνήθιστη εικόνα της Παναγίας. "Θα δείτε ότι στην εικόνα αυτή έχουν τοποθετήσει αυτά τα ασημένια ποδαράκια. Είναι δώρο των ατόμων, που είχαν θεραπευτεί από τη Μητέρα Θεοτόκο ως ένδειξη για τους άλλους ότι είναι θαυματουργή εικόνα και γιατρεύει!" εξηγεί η ηγουμένη του μοναστηριού.

Αλλά οι πιστοί και οι τουρίστες περισσότερο χρόνο αφιερώνουν στις δυο εικόνες - η μια μεγάλη, ενώ η άλλη μικρή, στις οποίες η Παναγία εικονίζεται με... φτερά. Αυτό έρχεται σε πλήρη αντίθεση με τους κανόνες της Ορθόδοξης Εκκλησίας, σύμφωνα με τους οποίους η Παναγία στέκεται πάνω από τους αγγέλους και αρχαγγέλους και δεν μπορεί να απεικονίζονται με φτερά. Η μοναχή Πελάγια, όμως, αναφέρει το ακόλουθο θρύλο: "Έτσι εξιστορείται στο Σάμοκοφ, ότι όταν οι Τούρκοι επιτέθηκαν στην πόλη, μπροστά τους εμφανίζεται η εικόνα της Παναγίας, απλώνοντας τον μανδύα της πάνω από ολόκληρη την πόλη. Και ξέρετε ότι αυτοί είναι πολύ πιστοί και επίσης τιμούν την Υεπραγία Θεοτόκου. Έτσι, βλέποντας πως προστατεύει την πόλη, αμέσως αποχωρούν και επιτίθενται στο Σάμοκοφ. Γι' αυτό η Παναγία απεικονίζεται με τον τρόπο αυτό στην εκκλησία μας."

Το μοναστήρι τώρα βρίσκεται σε εντατικές επισκευάσθηκες εργασίες. Επίκειται το άνοιγμα του νέου τμήματος, στο οποίο από το φθινόπωρο θα φιλοξενηθεί το Κυριακάτικο Κατηχητικό Σχολείο. Στα ανακαινισμένα δωμάτια θα πραγματοποιηθούν μαθήματα αγιογραφίας, προσπαθώντας να αναδείξουμε τις ιδιαιτερότητες της Ζωγραφικής σχολής της πόλης Σάμοκοφ. Υπάρχουν επίσης κελιά για τους ξένους. Σ΄ αυτά οι πιστοί, οι άρρωστοι και τα άτομα σε ανάγκη θα μπορούν να μείνουν για ένα διάστημα σε αναζήτηση της θεραπείας και ανάπαυση της ψυχής κοντά στον Θεό και μάλιστα δωρεάν. Αποχαιρετούμε την μοναχή Πελάγια και η ιδία μας ευλογεί και μας εύχεται να ζούμε τίμια σε ειρήνη και ανάπαυση της ψυχής κοντά στον Θεό.

Μετάφραση: Πένκα Βέλεβα