Η Βουλγαρία είναι μία από τις πλουσιότερες χώρες του κόσμου σε ό, τι αφορά την πολιτιστική κληρονομιά. Αυτό όμως την κάνει ελκυστική όχι μόνο για τους γνώστες, αλλά και για τους αρχαιοκάπηλους και αυτούς που ασχολούνται με τη διακίνηση έργων τέχνης.

Με τις κοινές προσπάθειες του υπουργείου Εσωτερικών, της Κρατικής Υπηρεσίας Εθνικής Ασφάλειας και της Εισαγγελίας δύο υπέροχα βουλγάρικα κειμήλια σώθηκαν για τη Βουλγαρία και επιστράφηκαν στη χώρα, πριν παράνομα πωληθούν στο εξωτερικό. Πρόκειται για χρυσό ρωμαϊκό περιδέραιο από τον 3^ο αιώνα και χειρόγραφη θρησκευτική συλλογή, αντίγραφο του λόγιου από την εποχή της Αναγέννησης Τόντορ Πιρντόπσκι. Για πρώτη φορά τα δύο αυτά έργα τέχνης εκτέθηκαν στο υπουργείο Πολιτισμού.

"Ουσιαστικά μ' αυτά τα δύο τεχνουργήματα καλύπτουμε ένα μικρό μέρος του κενού που υπάρχει στη βουλγαρική πολιτιστική κληρονομιά", είπε στην παρουσίαση τους ο υπουργός Πολιτισμού, Πέταρ Στογιάνοβιτς.

Τα δύο έργα τέχνης έχουν εξαιρετικά μεγάλη πολιτιστική, ιστορική, επιστημονική και χρηματική αξία. Το αρχαίο περιδέραιο είναι σπάνιο αντικείμενο, ένα από τα καλύτερα δείγματα της χρυσοχοΐας στις ανατολικές περιοχές της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Είναι από υψηλό δείγμα χρυσού με βάρος 38,55 γραμμάρια. Αποτελεί αλυσίδα, στο κέντρο της οποίας εναλλάσσονται στρόγγυλες με τετράγωνες χάντρες, επεξεργασμένες με τέτοιο τρόπο που όταν απεικονίζουν τις ακτίνες του ήλιου, όλο το περιδέραιο ακτινοβολεί.

Όσον αφορά τη θρησκευτική συλλογή, είναι αντίγραφο ενός από τους τελευταίους Βούλγαρους λόγιους που αντέγραφαν βιβλία - του δάσκαλου Τόντορ που έζησε και εργάστηκε βασικά στην περιοχή της πόλης Πιρντόπ το πρώτο ήμισυ του 19 ου αιώνα. Η συλλογή περιλαμβάνει 29 ιστορίες για αγίους και είναι διακοσμημένη με 26 έγχρωμες μινιατούρες.

Για τη μοναδικότητα των δύο έργων τέχνης μας διηγείται σε συνέντευξη για τη Βουλγαρική Ραδιοφωνία ο διευθυντής του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου, καθηγητής Μποζιντάρ Ντιμιτρόφ.

"Το καλό είναι ότι και τα δύο τεχνουργήματα είναι καλά διατηρημένα. Έχοντας υπόψη ότι τα χειρόγραφα που έχουν διαφυλαχθεί ως τις μέρες μας ορισμένες φορές είναι σε αρκετά άθλια κατάσταση, αυτό είναι συγκριτικά καλά διατηρημένο. Το σπάνιο είναι ότι έχει και μινιατούρες. Ενώ το χρυσό περιδέραιο είναι πραγματικό αριστούργημα. Υπάρχουν παρόμοια, αλλά ακριβώς το ίδιο όχι. Είναι ολόκληρο, δεν είναι σχισμένο, και σπάνια βρίσκουμε τέτοια έργα τέχνης".

Σύμφωνα με τα λόγια του καθηγητή Ντιμιτρόφ το περιδέραιο ανήκε σε πλούσια αρχόντισσα, επειδή τον 3^ο αιώνα στην περιοχή αυτή υπήρχαν μεγάλες ρωμαϊκές πόλεις όπως τη Νικόπολις η προς Ίστρον κοντά στη σημερινή πόλη Γκότσε Ντέλτσεφ, και Σκαποπάρα- κοντά στο Μπλαγκόεβγκρατ.

"Κάναμε έρευνα στην παγκόσμια χρυσοχοΐα και τέτοιο όμορφο περιδέραιο σαν το δικό μας δεν υπάρχει, συνεχίζει ο καθηγητής Μποζιντάρ Ντιμιτρόφ. Γι' αυτό αποφασίσαμε να το εκθέσουμε, ενώ έχουμε συλλάβει περισσότερα από 60 χιλ. παρόμοια έργα τέχνης".

Το κλεμμένο βουλγαρικό χειρόγραφο αντίγραφο θρησκευτικής συλλογής που σώθηκε από πώληση στον Οίκο Δημοπρασιών Σόθμπις στο Λονδίνο είναι βιβλίο που αποτελείται από 128 φύλλα, τα πρώτα 24 από τα οποία λείπουν. Αυτό κάνει πιο δύσκολη την διευκρίνιση της συγκεκριμένης περιόδου και τον τόπο στον οποίο γράφηκε.

"Γεγονός όμως είναι ότι το 1870 το διάβαζαν οι άνθρωποι από το χωριό Μακότσεβο, στην περιοχή της Σόφιας", μας διηγείται η διευθύντρια της Εθνικής Βιβλιοθήκης, η καθηγήτρια Μποριάνα Χρίστοβα. Σύμφωνα με το λόγια της για την διευκρίνιση της περιόδου στην οποία αντιγράφηκε η συλλογή συμβάλλει και το γεγονός ότι αργότερα ο λόγιος κάνει στροφή από την κανονική παράδοση.

"Στην Εθνική Βιβλιοθήκη φυλάγονται επτά δικά του χειρόγραφα", εξηγεί η κα Χρήστοβα. "Όλα είναι γεμάτα με προφητείες και ζώδια, και με την περιγραφή τους. Δηλαδή αυτό είναι ένα από τα πρώτα χειρόγραφά του Τόντορ Πιρντόπσκι, από την περίοδο στην οποία ήταν ακόμα στο πλαίσιο του κανονισμού. Νομίζω ότι έκανε το αντίγραφο στην περίοδο 1825-1828. Επίσης ο δάσκαλος Τόντορ Πιρντόπσκι ήταν και πολύ καλός ζωγράφος. Βρίσκουμε βιβλία του σ όλη τη Βουλγαρία".

"Η ανακάλυψη και επιστροφή του χειρόγραφου αυτού στη Βουλγαρία είναι πολύ σημαντικό στοιχείο του γραπτού πολιτισμού μας από τον 19^ο αιώνα." Αυτό μας είπε καταλήγοντας η διευθύντρια της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Βουλγαρίας, η καθηγήτρια Μποριάνα Χρίστοβα.

Μετάφραση: Σοφία Μπόντσεβα