Στη νοτιοδυτική άκρη της Βουλγαρίας, στα σύνορά μας με την Ελλάδα και τη Δημοκρατία της Μακεδονίας, βρίσκεται το μικρό και όχι πολύ ψηλό βουνό Μπέλες (Μπελάσιτσα στα βουλγαρικά). Ακριβώς στα σύνορα που χωρίζουν τα τρία κράτη βρίσκεται η κορυφή Τούμπα. Ένα τρίτο περίπου του βουνού, το ψηλότερο μέρος του με την ψηλότερη κορυφή Ράντομιρ ύψους 2.029 μέτρων, βρίσκεται στο έδαφος της Βουλγαρίας. Το 2007 το βουνό κηρύχτηκε το νεότερο βουλγαρικό φυσικό πάρκο, που είναι μέρος της "Βαλκανικής πράσινης ζώνης" και του ευρωπαϊκού οικολογικού δικτύου NATURA 2000.

Το Μπέλες δεν έχει εξερευνηθεί καλά, επειδή ως πριν από δύο δεκαετίες ήταν συνοριακή ζώνη με ειδικό καθεστώς πρόσβασης. Γι’ αυτό ακόμη κρύβει ευχάριστες εκπλήξεις τόσο για την επιστήμη, όσο για τους ταξιδιώτες. Αυτό το μικρό βουνό έχει δυνατό χαρακτήρα. Το αισθάνεσαι ήδη στους πρόποδές του. Οι απόκρημνοι λόφοι του δημιουργούν το αίσθημα για ψήλο και απροσπέλαστο τείχος νότια από το Πετρίτσι. "Το Μπέλες ίσως είναι το πιο απόκρημνο όρος στη Βουλγαρία", λέει η Ντομπρομίρα Ντίμοβα, μέλος της ομάδας που εκπόνησε πρόσφατα το σχέδιο διαχείρισης του πάρκου. Το βουνό εκπλήττει και με τον ασυνήθιστο συνδυασμό των ειδών δέντρων στα δάση του. Επικρατούν τα είδη της ευρωπαϊκής καστανιάς και του πλατάνου. Το βουνό είναι γεμάτο ποτάμια και πολυάριθμους μικρούς καταρράκτες.

"Τα φυσικά δάση ανατολικού πλατάνου στη Βουλγαρία έχουν περιορισμένη διάδοση", εξηγεί η ειδικός. "Και τα δάση ευρωπαϊκής καστανιάς είναι πολύ σπάνια. Γι’ αυτό το Μπέλες είναι μοναδικό. Και ο συνδυασμός των δύο αυτών ειδών δεν συναντιέται αλλού. Επίσης, στο πάρκο υπάρχουν πολύ ενδιαφέροντα και σπάνια είδη φυτών, ανάμεσα στα οποία ιδιαίτερα όμορφα είναι τα διάφορα είδη ορχιδεών. Και στα παλιότερα δάση οξιάς μπορείτε να δείτε πολύ σπάνια είδη πτηνών – δρυοκολάπτες, αρπακτικά πουλιά κ. ά. Πέρσι πήγαμε στο βουνό μαθητές και σχεδόν κάθε 10 μέτρα, ο συνάδελφος ορνιθολόγος σταματούσε να μας δείξει διάφορα πουλιά, να ακούσουμε το κελάηδημά τους".

Το Μπέλες μας εντυπωσιάζει και για τους πολλούς καταρράκτες του. Αν σηκώσετε το βλέμμα και κοιτάξετε το βουνό, σχεδόν πάνω από κάθε χωριό θα δείτε καταρράκτη.

"Το Μπέλες είναι απόκρημνο βουνό, γεγονός που το καθιστά δύσκολο για αναρρίχηση, η εμπειρία όμως αξίζει τις προσπάθειες, λέει ακόμη η κα Ντίμοβα. Ανεβαίνοντας το βουνό, περνάτε κάτω από τη σκιά μοναδικών δασών πλατάνου, ευρωπαϊκής καστανιάς, και στο ψηλότερο μέρος του – και δασών οξιάς. Θα σας σαγηνεύσει και η θέα των πανέμορφων καταρρακτών. Όταν φτάσετε τη βραχώδη, στενόμακρη κορυφογραμμή, ανοίγεται απέραντη θέα σε όλες τις κατευθύνσεις – προς τη λίμνη Δοϊράνη στη Δημοκρατία της Μακεδονίας, προς τη λίμνη των πελεκάνων Κερκίνη στην Ελλάδα, προς τις ψηλές κορυφές του Πίριν και τις πλαγιές του Ορβήλου στο βουλγαρικό έδαφος".

Το Μπέλες βρίσκεται στα σύνορα της Μεσογειακής και της Μεταβατικής-Ηπειρωτικής Κλιματικής Ζώνης, πράγμα που καθορίζει την πλούσια βιοποικιλότητά του. Στο έδαφος του βουνού βρέθηκαν πάνω από 1200 φυτά, ή ένα τρίτο της χλωρίδας της χώρας. 102 από τα φυτά αυτά είναι σπάνια ή απειλούμενα είδη και 38 συμπεριλαμβάνονται στην Κόκκινη Βίβλο της Βουλγαρίας.

Τα αιώνια δάση καστανιάς του Μπέλες είναι αντικείμενο προστασίας όχι μόνο για τη Βουλγαρία, αλλά και για την Ευρώπη. Στους πρόποδες του βουνού έχει και δύο προστατευόμενες τοποθεσίες – "Μπάμπιτε" και "Τοπίλιστε". Σε έκταση 1.312 εκταρίων γύρω από την κορυφή Κονγκούρα βρίσκεται και ο ομώνυμος δρυμός. Ο σκοπός του είναι η προστασία των φυσικών δασικών οικοσυστημάτων καστανιάς και οξιάς.

Το σχέδιο διαχείρισης του φυσικού πάρκου "Μπέλες" θέτει έμφαση στην προστασία και την επέκταση των αιώνιων δασών του βουνού. Σε 2% των δασικών εκτάσεων απαγορεύονται οι δασοκομικές δραστηριότητες. Και είναι πολύ σημαντικό το μάζεμα των κάστανων να γίνει με σταθερό τρόπο. "Από την άποψη αυτή, οι ντόπιοι κάτοικοι έχουν καλές παραδόσεις", διαβεβαιώνει η κα Ντίμοβα. "Οι ντόπιοι έχουν οικολογική προσέγγιση ως προς το μάζεμα των κάστανων, γιατί ξέρουν ότι πρέπει να έχουν σοδιά και το επόμενο χρόνο".

Η εικόνα καστανιάς ήδη είναι σήμα κατατεθέν του φυσικού πάρκου "Μπέλες". Η γιορτή της καστανιάς, που οργανώνεται κάθε χρόνο από το 2010, προσελκύει όλο και περισσότερους επισκέπτες. Η πλούσια βιοποικιλότητα και τα γραφικά τοπία του φυσικού πάρκου, η ιστορική και πολιτιστική κληρονομιά της περιοχής, σε συνδυασμό με τη μεθοριακή τοποθέτησή της, αποτελούν ιδανική προϋπόθεση για την ανάπτυξη όχι μόνο του εγχώριου, αλλά και του διεθνούς τουρισμού στην περιοχή. Είναι δυνατή στο μέλλον η διαμόρφωση διασυνοριακής προστατευόμενης ζώνης στα τρία κράτη καθώς και η δημιουργία πολύ ενδιαφερόντων τριμερών τουριστικών δρομολογίων.

Μετάφραση: Ντενίτσα Σοκόλοβα