Σύμφωνα με έκθεση της Παγκόσμιας Τράπεζας, που παρουσιάστηκε πρόσφατα στις Βρυξέλλες, μόνο το 35% του πληθυσμού των Ρομά στη Βουλγαρία, την Ουγγαρία, την Τσεχία και την Σερβία δουλεύουν. Στις γυναίκες αθιγγάνικης καταγωγής η κατάσταση είναι χειρότερη - περίπου το 75% είναι άνεργες.

Οι Ρομά στην Βουλγαρία, την Ρουμανία και την Ουγγαρία φαίνονται φτωχότεροι, επειδή μόλις το 6 εώς 8% από τους ίδιους δηλώνουν, ότι μπορούν να αντιμετωπίσουν απρόβλεπτα έξοδα. Τα στοιχεία από την χώρα μας αποδείχνουν, ότι το 80% των Ρομά στη Βουλγαρία απειλούνται από την ανεργία. Το 6% των Βούλγαρων και το 42% των Ρομά δήλωσαν, ότι τον τελευταίο μήνα τουλάχιστον μια φορά ξάπλωσαν να κοιμηθούν χωρίς να έχουν φάει.

Αυτά, καθώς και άλλα στοιχεία βγάζουν και πάλι στην ημερήσια διάταξη το ζήτημα για την συμμετοχή αυτού του πληθυσμού στην αγορά εργασίας, που θα μείωνε την φτώχεια στην ομάδα τους. Ακόμη περισσότερο, που εν όψει του μειωμένου ενεργού πληθυσμού στη χώρα μας, καθώς και σ' όλη την Ευρώπη, οι Ρομά πρέπει να αναλάβουν ένα μέρος από το αυξανόμενο οικονομικό φορτίο - δηλαδή να πληρώνουν φόρους και ασφαλίσεις. Η συμμετοχή των αθίγγανων στις οικονομίες των ευρωπαϊκών κρατών είναι πλέον ουσιαστική ανάγκη.

Η τελευταία απογραφή του πληθυσμού στη Βουλγαρία πέρυσι αποδείχνει, ότι το αθιγγάνικο έθνος είναι το τρίτο ως προς τον αριθμό του στη χώρα μας. Ως Ρομά έχουν καθοριστεί πάνω από 325 χιλιάδες άτομα.

Η ένταξή τους στην κοινωνία μας είναι μακροπρόθεσμη πρόκληση. Στρατηγικές, προγράμματα και άλλα έγγραφα ορίζουν τον δρόμο, που πρέπει να ακολουθήσουμε, για να επιτευχθεί αυτός ο σκοπός. Λειτουργεί και Συμβούλιο κοινωνικής ένταξης των Ρομά υπό τον υπουργό Εργασίας και Κοινωνικής Πολιτικής.

Σημαντική προϋπόθεση για την επιτυχία αυτής της διαδικασίας, όμως, είναι η συμμετοχή των ίδιων των Ρομά. Δυστυχώς, ένα μεγάλο μέρος απ' αυτούς δεν επιθυμούν να ενσωματωθούν στην βουλγαρική κοινωνία, αλλά προτιμούν τον μέχρι τώρα τρόπο ζωής τους. Η συμμετοχή τους στην αγορά εργασίας απαιτεί στην πρώτη θέση μόρφωση, μετά ειδίκευση και κίνητρα, για να αναζητήσουν δουλειά.

Σύμφωνα με τον Ντεγιάν Κόλεφ, διευθυντή του αθιγγάνικου ιδρύματος "Αμαλίπε" μόνο το 13% των Βούλγαρων Ρομά έχουν τελειώσει την μέση εκπαίδευσή τους. Ένα μεγάλο πρόβλημα είναι, ότι τα παιδιά των Ρομά αρνιούνται να επισκέπτονται το σχολείο. Το κράτος αναμείχθηκε και δέσμευσε την επίσκεψη στο σχολείο με την λήψη επιδομάτων για την ανατροφή παιδιών.

Ο Ντεγιάν Κόλεφ από το "Αμαλίπε" διευκρινίζει: "Σύμφωνα με τα στοιχεία, που παρέχει το υπουργείο Παιδείας κάθε χρόνο, ετησίως από το σχολείο φεύγουν περίπου 1,8% όλων των μαθητών. Στα δημοτικά σχολεία το μεγαλύτερο μέρος των μαθητών, που έφυγαν, είναι αθιγγάνικης καταγωγής. Αυτό, που μπορώ να πω με βεβαιότητα, είναι ότι με περισσότερες προσπάθειες και παιδαγωγικές επεμβάσεις αυτή η διαδικασία μπορεί να αναχαιτισθεί. Θα δώσω ένα παράδειγμα στην βάση 90 σχολείων, που περιλαμβάνονται στο πρόγραμμα του ιδρύματός μας για την καταπολέμηση αυτού του προβλήματος. Το περασμένο χρόνο σ' αυτά τα 90 σχολεία η διαδικασία περιορίστηκε αρκετά μόνο με παιδαγωγικά μέσα. Σ' αυτά τα σχολεία οργανώσαμε εκπαίδευση των δασκάλων για αποτελεσματική εργασία σε πολυεθνικό περιβάλλον υπό την μορφή εξωσχολικών δραστηριοτήτων, ίδρυσης μαθητικής βουλής, λέσχης γονέων, που να δεσμευθεί με το να μην φεύγουν τα παιδιά από το σχολείο. Τα αποτελέσματα είναι ως εξής: σε 60 απ' αυτά τα 90 σχολεία το περασμένο σχολικό έτος δεν έφυγε ούτε ένας μαθητής", λέει ο Ντεγιάν Κόλεφ.

Με σκοπό την ενθάρρυνση των Ρομά να αναζητήσουν δουλειά μόνοι τους και να μην βασίζονται μόνο στα επιδόματα στα πλαίσια πολλών γραφείων εργασίας δουλεύουν μεσολαβητές Ρομά. Οι ίδιοι διευκολύνουν τις επαφές με τους εργοδότες, βρίσκουν τους κατάλληλους υπαλλήλους κλπ.

Στην έκθεση της Παγκόσμιας Τράπεζας, που παρουσιάσθηκε στις Βρυξέλλες, προτείνονται και άλλες λύσεις - π.χ. η χορήγηση μικρών δανείων στους Ρομά ύψους 3.000 ευρώ, για να αρχίσουν κάποια επιχείρηση. Σύμφωνα με τον Ντεγιάν Κόλεφ από το αθιγγάνικο ίδρυμα "Αμαλίπε" η ιδέα είναι καλή, αλλά μόνο ως κάποιο βαθμό.

"Εάν η χορήγηση άτοκων δανείων είναι το μόνο μέτρο, που λαμβάνεται, αμφιβάλω, εάν θα οδηγήσει σε σοβαρό αποτέλεσμα. Το εν λόγω μέτρο πρέπει να συνοδευτεί και από άλλα - π.χ. όχι μόνο να υποβοηθηθούν οι Ρομά οικονομικά, αλλά και να μάθουν κάποιες επιχειρηματικές επιδεξιότητες, να τους μάθει κανείς να διατηρούν τα απαραίτητα έγγραφα για την επιχείρηση κλπ. Είναι γεγονός, ότι το μεγάλο μέρος των ρομ από διάφορες αθιγγάνικες ομάδες λαμβάνουν κάποια έσοδα από κάποιο μικρό εμπόριο ή παραγωγή. Δηλαδή, έχουν επιδεξιότητες εργασίας, αλλά δεν γνωρίζουν το πώς να νομιμοποιήσουν αυτήν την παραγωγή, πώς να την βγάλουν από την γκρίζα οικονομία. Γι αυτό είναι πολύ σημαντικό να τους βοηθήσουμε σ αυτήν την σφαίρα". 

Μετάφραση: Σβέτλα Τόντοροβα