134 χρόνια από την Απελευθέρωση της Βουλγαρίας

Την 3η Μαρτίου η Βουλγαρία γιορτάζει την Εθνική της εορτή, την επέτειο της Απελευθέρωσής της από την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Την απελευθέρωσή της από την σκλαβιά που την πλάκωνε για πέντε ολόκληρους αιώνες.

Την ημέρα αυτή, πριν 134 χρόνια, υπογράφεται η Συνθήκη του Αγίου Στεφάνου με την οποία τελειώνει ο Ρωσο-τουρκικός πόλεμος του 1877–1878. Ο πόλεμος, που αποδείχτηκε απελευθερωτικός για τη Βουλγαρία, άρχισε ένα χρόνο μετά την εξέγερση του Απριλίου – τη μεγαλύτερη εξέγερση στην ιστορία των εθνικοαπελευθερωτικών αγώνων της Βουλγαρίας.

Η εξέγερση του Απριλίου αποτελεί ένα κρίκο της αλυσίδας κρίσεων στην περιοχή της ΝΑ Ευρώπης, η οποία ξεκίνησε το καλοκαίρι του 1875 και συνδέεται με την εξέγερση στη Βοσνία και Ερζεγοβίνη. Η κατάσταση προκάλεσε την προσοχή των Μεγάλων Δυνάμεων και των μεγαλύτερων ευρωπαϊκών χωρών στην κατάσταση στην οποία ζούσαν οι λαοί στην Οθωμανική αυτοκρατορία.
Ποιος είναι ο ρόλος που διαδραμάτισε η εξέγερση του Απριλίου και ποια η προσφορά της στη Βουλγαρική υπόθεση;

"Ο ρόλος της Εξέγερσης του Απριλίου είναι εξαιρετικά σημαντικός. Η εξέγερση αυτή έπαιξε το ρόλο του καταλύτη για τις διαδικασίες που ακολούθησαν στην ΝΑ Ευρώπη. Καταπνίχτηκε βάρβαρα, τα θύματα της αιματοχυσίας ήταν περισσότερα από τριάντα χιλιάδες. Το θέμα γνωστοποιήθηκε από τα μεγάλα ευρωπαϊκά μέσα μαζικής ενημέρωσης και πάρα πολλοί ευρωπαίοι πολιτικοί ύψωσαν τη φωνή τους, υποστηρίζοντας τη βουλγαρική υπόθεση. Με τον τρόπο αυτό έγινε κατανοητό σε όλους ότι το Βουλγαρικό ζήτημα, σαν μέρος του Ανατολικού ζητήματος, έπρεπε επιτέλους να λυθεί", λέει στη συνέντευξή του στη Βουλγαρική Ραδιοφωνία ο ιστορικός κ Ραντοσλάφ Σπάσοφ, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Σόφιας «Άγιος Κλήμης της Οχρίδας".

"Η φτερωτή τσέτα του Μπενκόφσκι", πίνακας του Ντιμίταρ Γκιουτζένοφ

Μετά την Εξέγερση του Απριλίου του 1876, ξεσπά ο πόλεμος μεταξύ της Σερβίας και της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Αυτό περιπλέκει ακόμα περισσότερο την ήδη βεβαρημένη κατάσταση στα Βαλκάνια. Οι Μεγάλες Δυνάμεις βρίσκονται αντιμέτωπες με την αναγκαιότητα επίλυσης των προβλημάτων των εθνοτήτων της περιοχής.

Σε ό, τι αφορά στο βουλγαρικό ζήτημα, στην αρχή υπήρξε αγγλική πρόταση για τη δημιουργία αυτόνομης περιοχής στη Βουλγαρία, στην περιοχή που ξέσπασε η Εξέγερση του Απριλίου. Στη συνέχεια, στην Κωνσταντινούπολη, διεξάγεται σύσκεψη των πρεσβευτών των έξι Μεγάλων Δυνάμεων. Στη σύσκεψη παρουσιάζονται σχέδια τα οποία προβλέπουν το διαμελισμό των βουλγαρικών γαιών σε δυο τμήματα - το ανατολικό και το δυτικό. Σε γενικές γραμμές τα τμήματα αυτά αναλογούν στις περιοχές που ζουν Βούλγαροι στη Μοισία, τη Θράκη και τη Μακεδονία. Οι αποφάσεις της σύσκεψης απορρίπτονται από την Οθωμανική Αυτοκρατορία και τον Απρίλιο του 1877 η Ρωσία κηρύσσει τον πόλεμο.

Η ανάγωνση του Μανιφέστου κήρυξη του πολέμου με την Τουρκία στον ναό του Αγίου Ισαάκ στην Άγια Πετρούπολη

Μετά τον πόλεμο της Κριμαίας, το 1853-56, που έληξε με την ήττα της Ρωσίας, η Ρωσική Αυτοκρατορία χάνει το δικαίωμα να επεμβαίνει στα εσωτερικά της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και πιο συγκεκριμένα, σε ό, τι αφορά στο χριστιανικό πληθυσμό της. Σε παλιότερα βιβλία αναφέρεται ότι η Ρωσία κήρυξε αμέσως τον πόλεμο. Στην πράξη όμως, τόσο στη ρωσική κοινωνία, όσο και στους πολιτικούς κύκλους, οι απόψεις ήταν διχασμένες.

Ο κόμης Σουβαλόφ, πρέσβης της Ρωσικής Αυτοκρατορίας στο Λονδίνο, και ο υπουργός Εξωτερικών, πρίγκιπας Γκορτακόφ, υποστήριζαν ότι ένας νέος πόλεμος θα οδηγούσε σε μια νέα καταστροφή όπως στην Κριμαία. Ακόμα και ο αυτοκράτορας Αλέξανδρος Β' είναι σκεφτικός. Από την άλλη υπάρχει ένα ολόκληρο λόμπι που βλέπει τον πόλεμο σαν τη μόνη δυνατή λύση εξόδου από την κρίση, τον μόνο τρόπο υπεράσπισης του κύρους της Ρωσίας και της στρατιωτικής της μηχανής, αλλά και σαν τον καλύτερο τρόπο για την επιστροφή της Ρωσικής Αυτοκρατορίας στην ευρωπαϊκή πολιτική σκηνή σαν μια πραγματικά μεγάλη δύναμη, όπως πριν την ήττα της Κριμαίας.

Το λόμπι αυτό, με επικεφαλής κόμη Ιγκνάτιεφ, τον πρέσβη της Ρωσίας στην Κωνσταντινούπολη, και τον υπουργό Αμύνης Μιλιούτιν, απαιτεί την στρατιωτική δράση. Τον πόλεμο υποστηρίζει και τμήμα της ρωσικής κοινωνίας. Πρόκειται για τους σλαβόφιλους και μεγάλο τμήμα του απλού λαού που, ανοιχτά, υποστηρίζουν τη βουλγαρική υπόθεση.

Αναζητώντας την ειρηνική επίλυση του προβλήματος, ο κόμης Ιγκνάτιεφ περιοδεύει στις πρωτεύουσες της Ευρώπης. Με τον τρόπο αυτό επιζητεί να ασκηθεί πίεση στην οθωμανική αυτοκρατορία. Τα σχέδιά του, όμως, αποτυγχάνουν και έτσι εκδίδεται το μανιφέστο κήρυξης του πολέμου την 24η Απριλίου.

Ο ρωσικός στρατός, στην πορεία του, χωρίζεται σε τρία τμήματα. Το ανατολικό τμήμα, με επικεφαλής τον πρίγκιπα Αλεξάντερ Αλεξάντροβιτς έχει για αποστολή του να απομονώσει τις οθωμανικές δυνάμεις που βρίσκονται στο οχυρωμένο τετράγωνο Ρούσε- Βάρνα-Σούμεν-Σιλίστρα.

"Υποδοχή των ρωσικών στρατευμάτων", γκραβούρα

Το δυτικό τμήμα, με επικεφαλής τον στρατηγό Γκούργκο προχωρεί προς τον Αίμο. Στην πορεία του πολέμου σημειώνονται δραματικές στιγμές μαζικού ηρωισμού, όπως στις μάχες στην Στάρα Ζαγκόρα, στο πέρασμα Σίπκα, στην περιοχή του Πλέβεν, αλλά και στην βασανιστική χειμερινή πορεία στον Αίμο. Τα θύματα είναι πολλά.

Οι αποφασιστικές, για την έκβαση του πολέμου μάχες της κορυφής Σίπκα, τον Αύγουστο του 1877, όπου μια χούφτα αγωνιστές σταμάτησαν το στράτευμα του Σουλεϊμάν πασά που είχε διασχίσει τη Β Βουλγαρία και προσπαθούσε να ενωθεί με το στρατό του Οσμάν πασά που βρίσκονταν στο Πλέβεν, με σκοπό να επιτεθούν και να διώξουν τα ρωσικά στρατεύματα πέρα από το Δούναβη. Οι Βούλγαροι συμμετείχαν δραστήρια στις συγκρούσεις, είτε σαν τμήματα του ρωσικού στρατού είτε σαν κατάσκοποι, με αυτόνομες πολεμικές μονάδες, αλλά και με την παροχή οικονομικής υποστήριξης και ιατρικής φροντίδας.

Η Συνθήκη ειρήνης του Αγίου Στεφάνου έχει προκαταρκτικό χαρακτήρα. Με βάση το κείμενό του οι Βούλγαροι της Μοισίας και της Θράκης καθώς και της Μακεδονίας απελευθερώνονται.

Η υπογραφή της Συνθήκης του Αγίου Στεφάνου, γκραβούρα

Οι τελικές αποφάσεις ορίστηκαν από τις Μεγάλες Δυνάμεις, με το σύμφωνο του Βερολίνου. Αυτό προέβλεπε την ελευθερία της Βόρειας Βουλγαρίας και της περιοχής της Σόφιας, οι οποίες περιλαμβάνονται στο Πριγκιπάτο της Βουλγαρίας. Οι υπόλοιπες περιοχές της σημερινής Βουλγαρίας ενώθηκαν αργότερα μετά από μακροχρόνιους αγώνες. Μετά την απελευθέρωση από την οθωμανική σκλαβιά, που κράτησε 5 αιώνες, το κράτος της Βουλγαρίας ανασταίνεται και πάλι.

"Η δημιουργία του νέου βουλγαρικού κράτους έθεσε τις βάσεις για την πρόοδο του λαού μας", τονίζει ο κ Σπάσοφ. "Αυτό, με ένα ξεκάθαρο τρόπο, θα φανεί στο διάστημα των δεκαετιών που θα ακολουθήσουν και στις δραστηριότητες των βουλγαρικών κυβερνήσεων, οι οποίες βασίζουν τη διακυβέρνησή τους σε προγράμματα εκσυγχρονισμού της βουλγαρικής βιομηχανίας, στην ανάπτυξη του πολιτισμού, του στρατού... Με λίγα λόγια όλων των στοιχείων που χαρακτηρίζουν το έθνος και το κράτος".

Μετάφραση: Σταύρος Βανιώτης

Διαδώστε

134 χρόνια από την Απελευθέρωση της Βουλγαρίας

Περισσότερα στην κατηγορία

Το Ντόμπριτς φιλοξενεί διεθνή διάσκεψη, αφιερωμένη στον Βλαδίσλαο Γ΄ της Βάρνας

Ο Πέταρ Μπερόν για τα πρώτα βήματα της βουλγαρικής μετάβασης και της δημοκρατίας σήμερα

8η Νοεμβρίου – Σύναξη των Αρχαγγέλων Μιχαήλ και Γαβριήλ