Την 20η Απριλίου, πριν από 136 χρόνια, ξεσπά η Απριλιανή Εξέγερση που αποτελεί την κορυφή των αγώνων του βουλγαρικού λαού για την απελευθέρωσή του από την πενταίωνη σκλαβιά της Oθωμανικής Αυτοκρατορίας. Κύριος διοργανωτής της εξέγερσης είναι η Επαναστατική Επιτροπή που ιδρύθηκε το 1875 στην ρουμανική πόλη Γκιούργκεβο.

Το καλοκαίρι, του ίδιου έτους, γίνεται εξέγερση στη Βοσνία και την Ερζεγοβίνη, η οποία προκαλεί κρίση στην περιοχή της ΝΑ Ευρώπης. Η Επαναστατική Επιτροπή αποφασίζει ότι έχουν ωριμάσει η συνθήκες για την εξέγερση και αρχίζει τις προετοιμασίες. Ιδού τι λέει στη συνέντευξή του στη Βουλγαρική Ραδιοφωνία ο υφηγητής κ Πλάμεν Μίτοφ, κοσμήτορας της Έδρας Ιστορίας του Πανεπιστημίου της Σόφιας "Αγ. Κλιμέντιος της Οχρίδας".

"Αρκετοί ερευνητές παραδέχονται ότι η Επαναστατική Επιτροπή έχει γνώση των μεγάλων διαφορών μεταξύ των επαναστατικών δυνάμεων και της πολεμικής μηχανής της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Ο στρατός της αυτοκρατορίας ξεπερνά τις πεντακόσιες χιλιάδες, είναι εξοπλισμένος με τα πιο σύγχρονα όπλα, εκπαιδευμένος και ετοιμοπόλεμος. Η Επαναστατική Επιτροπή έχει συνειδητοποιήσει ότι μια σύγκρουση μαζί του δεν θα έχει μεγάλη δυνατότητα πραγματικής επιτυχίας. Από την άποψη αυτή μπορούμε να πούμε, ότι η εξέγερση αποφασίστηκε στο πλαίσιο και σαν μέρος της εντεινόμενης Ανατολικής κρίσης, με την ελπίδα της υποστήριξής της από τις Μεγάλες Δυνάμεις. Στα σύγχρονα επιστημονικά συγγράμματα όλο και συχνότερα εμφανίζεται η άποψη ότι η εξέγερση, ακόμα και μετά την στρατιωτική της αποτυχία, πέτυχε τους πολιτικούς της στόχους. Τα γεγονότα που διαδραματίστηκαν στην περίοδο του Απριλίου και Μαΐου του 1876, κατάφεραν να τραβήξουν την προσοχή όλης της Ευρώπης και υπό την πίεση των Μεγάλων Δυνάμεων αποφασίζετε να αναζητηθεί λύση για την έξοδο από το Ανατολικό ζήτημα, μέρος της οποίας αποτελεί και το πολιτικό ζήτημα της Βουλγαρίας".

Κατά τα σχέδιά της Επαναστατικής Επιτροπής, τα βουλγαρικά εδάφη διαιρούνται σε 4 επαναστατικές περιοχές - την περιοχή της πόλης Τίρνοβο, στην Κεντρική Βόρεια Βουλγαρία, του Σλίβεν, στη Νοτιοανατολική Βουλγαρία, της Βράτσα, στη Βορειοδυτική Βουλγαρία και του Πλόβντιφ, στη Κεντρική Νότια Βουλγαρία. Η καλύτερη προετοιμασία γίνεται στην Επαναστατική Περιοχή με κέντρο την πόλη Πλόβντιφ. Αρχηγός της περιοχής είναι ο Γκεόργκι Μπενκόβσκι, ο οποίος διακρίνεται για το οργανωτικό του ταλέντο.

Ο πίνακας "Η ιπτάμενη τσέτα του Μπενκόφσκι"

"Ο Μπενκόφσκι γίνεται μέλος της 4ης Επαναστατικής Περιοχής το 1875. Αν και μπαίνει σχετικά αργά στην Επαναστατική Επιτροπή, οι οργανωτικές του δυνατότητες παίζουν εξαιρετικά σημαντικό ρόλο στην Εξέγερση του Απριλίου", λέει ο κ Μίτεφ. "Η ισχυρή του προσωπικότητα επηρεάζει σημαντικά την συμμετοχή των βούλγαρων αγωνιστών, καταφέρνει να ξεσηκώσει τόσο τους φτωχούς ραγιάδες όσο και τους πλούσιους, τόσο τους νέους όσο και τους ηλικιωμένους".

Μια από τις πιο ενδιαφέρουσες, αλλά και τραγικές σελίδες στην ιστορία της Εξέγερσης του Απριλίου, συνδέεται με τον επαναστάτη ποιητή Χρήστο Μπότεφ. Ο Μπότεφ έχει αναλάβει την προετοιμασία ενός επαναστατικού σώματος στο οποίο συμμετέχουν περισσότεροι από διακόσιοι αγωνιστές. Το σώμα χωρίζεται σε ομάδες και επιβιβάζεται, από διάφορα ρουμανικά λιμάνια, στο αυστριακό πλοίο "Ραντέτσκι", το οποίο ταξιδεύει στο Δούναβη. Οι επαναστάτες είναι μεταμφιεσμένοι σαν εργάτες ή κηπουροί και στα σεντούκια τους, στα οποία υποτίθεται ότι μεταφέρουν εργαλεία, έχουν κρύψει τις στολές και τον οπλισμό τους.


Καρτ ποστάλ με το πλοίο "Ραντέτσκι" και τον Χρήστο Μπότεφ

Στις 17 Μαΐου φορούν τις στολές τους παίρνουν τα όπλα τους, καταλαμβάνουν το πλοίο και αφού ενημερώνουν γραπτά τον καπετάνιο ότι πηγαίνουν να βοηθήσουν τους εξεγερμένους συμπατριώτες τους που μάχονται για την ελευθερία, αποβιβάζονται στις βουλγαρικές ακτές κοντά στο τότε χωριό Κοζλοντούι. Στην πορεία τους προς το Αίμο συγκρούονται συχνά με τα τουρκικά στρατεύματα. Στις μάχες αυτές ο Μπότεφ και πολλά από τα μέλη του σώματος πέφτουν θύματα στο βωμό της ελευθερίας.

"Οι γνώμες των ερευνητών διίστανται στο κατά πόσο ο Χρήστο Μπότεφ πίστευε ότι το επαναστατικό αυτό σώμα θα μπορούσε να συνεισφέρει αποτελεσματικά στη θετική έκβαση της εξέγερσης", λέει στη συνέντευξή του Πλάμεν Μίτεφ. "Ορισμένοι ιστορικοί εξετάζουν το ζήτημα από μια πιο διαφορετική οπτική γωνία, σύμφωνα με την οποία ο Μπότεφ και η ηγεσία του σώματος των επαναστατών, πίστευαν ότι οι πιθανότητες επιτυχίας, ένα μήνα μετά την έναρξη της Εξέγερσης, ήταν μηδαμινές. Για το λόγο αυτό θεωρούν ότι στόχος τους ήταν να τραβήξουν την προσοχή του Τύπου, των κοινωνιών και των διπλωματικών αρχών των κρατών της Δ Ευρώπης, πράγμα το οποίο, αναμφίβολα, πέτυχαν απόλυτα. Με τον τρόπο αυτό πίστευαν ότι θα αυξηθούν οι δυνατότητες επιτυχίας του αγώνα για την απελευθέρωση της Βουλγαρίας. Προσωπικά τάσσομαι υπέρ της άποψης αυτής", λέει στη συνέντευξή του ο κ Μίτεφ.


Η περίφημη γέφυρα στην Κοπρίβστιτσα, όπου δόθηκε η αρχή της εξέγερση

Στα τέλη Μαΐου και στις αρχές Ιουνίου του 1876 η Απριλιανή εξέγερση πνίγηκε σε αίμα. Κατά τη διάρκεια ενός μήνα σκοτώθηκαν 30.000 άνδρες, γυναίκες και παιδιά. Πυρπολήθηκαν και λεηλατήθηκαν εκατοντάδες χωριά και πόλεις. Χιλιάδες εξεγερμένοι φυλακίστηκαν ή εξορίστηκαν. Παρόλο που απέτυχε, η εξέγερση έπαιξε μεγάλο ρόλο στην βουλγαρική ιστορία. Αποκάλυψε την ακράδαντη θέληση του βουλγαρικού λαού να αγωνιστεί σκληρά για την ανεξαρτησία του και να απελευθερωθεί μια για πάντα από την οθωμανική σκλαβιά. Ο δίκαιος αγώνας του και η αυτοθυσία του βρήκαν απήχηση στην ευρωπαϊκή δημοκρατική και φιλελεύθερη σκέψη. Άρχισε μαζικό κίνημα υποστήριξης των απελευθερωτικών αγώνων των Βουλγάρων.


"Η σφαγή του Μπατάκ" του ζωγράφου Αντόνι Πιοτρόφσκι, πηγή: bg.wikipedia.org

"Το ζήτημα της απελευθέρωσης της Βουλγαρίας είναι μεταξύ των πιο επίκαιρων σε όλα τα μεγάλα ευρωπαϊκά κράτη. Τα κοινοβούλια των χωρών αυτών συζητούν για τη στάση που θα πρέπει να κρατήσουν απέναντι στο Ανατολικό ζήτημα. Δεκάδες προσωπικότητες, όπως ο Ουίλιαμ Γλάδστον, ο Βίκτωρ Ουγκώ, ο Γκαριμπάλντι, κοινωνικοί παράγοντες από τη Ρωσία, συγγραφείς, πολιτικοί και άλλοι, μιλούν και διαδίδουν την υπόθεση της απελευθέρωσης της Βουλγαρίας. Το αποτέλεσμα είναι εκπληκτικό, μια και σε ένα διάστημα δυο- τριών μηνών, η στάση των Μεγάλων Δυνάμεων αλλάζει. Στην αρχή αναζητούν ειρηνική λύση, με τη Συνδιάσκεψη της Κωνσταντινούπολης αλλά, μετά την αποτυχία της, γίνεται φανερό ότι μόνο η ένοπλη σύγκρουση θα μπορέσει να θέσει τέλος στο Ανατολικό ζήτημα".

Έτσι, το 1877-78, ξεσπά ο Ρωσοτουρκικός πόλεμος, ο οποίος οδηγεί στην Απελευθέρωση της Βουλγαρίας. Μετά από πέντε αιώνες οθωμανικής σκλαβιάς το κράτος της Βουλγαρίας ξαναδημιουργείται και μαζί του οι απαραίτητες προϋποθέσεις για την γρήγορη οικονομική και πολιτιστική του πρόοδο.

Μετάφραση: Σταύρος Βανιώτης