Η ακρίβεια των πρώτων υλών και των βασικών τροφίμων σε παγκόσμια κλίμακα ήταν ένας από τους παράγοντες που προκάλεσαν τις λαϊκές εξεγέρσεις στον αραβικό κόσμο. Η αλυσιδωτή αντίδραση πτώσης δικτατόρων και κυβερνήσεων που ακολούθησε οδήγησε στην ακρίβεια των καυσίμων που με τη σειρά τους επηρεάζουν και τις τιμές των τροφίμων και έτσι δεν φαίνεται η άκρη.

Η κερδοσκοπία σ’ αυτόν τον τομέα ήταν θέμα των συζητήσεων στα τελευταία φόρουμ των οικονομικά πιο έγκυρων κρατών στον κόσμο, της Ομάδας των Οκτώ (G8) και της Ομάδας των Είκοσι (G20). Το ζήτημα, εννοείται, προκαλεί ανησυχία και στη Βουλγαρία.

Το 2010 σημειώθηκε απότομη άνοδος των τιμών αγροτικών προϊόντων πρώτης ανάγκης. Η ετήσια άνοδος της τιμής του ηλιόσπορου ανέρχεται στο 78%, του σιταριού – 46%, του καλαμποκιού – 50%, του σταφυλιού – 38%, του αγελαδινού γάλακτος – 27%.

Φυσικό εμπόδιο για το φούντωμα της κερδοσκοπίας είναι οι μεγάλες εμπορικές αλυσίδες που αν και με καθυστέρηση, εισήλθαν σταθερά και στη βουλγαρική αγορά.

Άλλο είναι το ζήτημα ότι οι εμπορικές αλυσίδες έχουν καταστήματα μόνο στις πόλεις και μάλιστα στις μεγαλύτερες. Εκεί, όπου δραστηριοποιούνται, καλύπτουν ήδη από το 50% έως το 70% της αγοράς. Στην πράξη οι κάτοικοι των μεγάλων πόλεων, τα εισοδήματα των οποίων είναι τα πιο υψηλά, αγοράζουν τα βασικά τρόφιμα στις χαμηλότερες τιμές για λογαριασμό των κατοίκων των μικρών πόλεων και των χωριών, οι οποίοι είναι διπλάσια και τριπλάσια ζημιωμένοι – εκεί η ανεργία βρίσκεται στο υψηλότερο επίπεδο, τα εισοδήματα είναι τα χαμηλότερα, ενώ τα βασικά τρόφιμα πωλούνται στις υψηλότερες τιμές.

Κατά την πρόσφατη συνάντησή του με εκπροσώπους των μεγάλων εμπορικών αλυσίδων ο Βούλγαρος υπουργός Γεωργίας και Τροφίμων, Μιροσλάβ Νάιντενοφ, δήλωσε τα εξής:
"Ασφαλώς οι μεγάλες αλυσίδες συμβάλλουν στο να μη φουντώσει σε μέγιστο βαθμό η κερδοσκοπία, γιατί συνάπτουν συμβόλαια που δεσμεύουν τους προμηθευτές με ορισμένες τιμές για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Οι τιμές σε μια μεγάλη αλυσίδα δύσκολα μπορεί να αλλάξουν από σήμερα για αύριο, όμως στη λαϊκή αγορά στη Σόφια τούτο μπορεί να συμβεί από το πρωί μέχρι το απόγευμα. Με την έννοια αυτή οι αλυσίδες αποτελούν φρένο στην ακρίβεια. Γι’ αυτό είναι θετικό ότι υπάρχουν στην αγορά. Εμείς όμως θέλουμε επίσης όταν οι πελάτες μπουν εκεί να ξέρουν ότι τα προϊόντα στα ράφια είναι ποιοτικά".

Στη μάχη για την προσέλκυση πελατών που μαίνεται μεταξύ των πολυάριθμων ξένων αλυσίδων στη Βουλγαρία, εμφανίστηκαν και ανησυχητικά παραδείγματα προσφορών σε συμβολικές τιμές. Γιαούρτι για 35 Ευρωσέντς, σαλάμι για ένα ευρώ και τα λοιπά. Οι τιμές αυτές προκαλούν πολλές ερωτήσεις για την ποιότητα των προϊόντων που προσφέρονται σχεδόν τζάμπα. Οι ανησυχίες είναι ότι απλώς μας πωλούν σκουπίδια.

"Αυτό που προσφέρεται στις εμπορικές αλυσίδες με βεβαιότητα είναι ακίνδυνο", θεωρεί ο υπουργός Νάιντενοφ. "Εμείς όμως σχολιάσαμε μ’ αυτές αν μπορούμε να ανεβάσουμε το επίπεδο ασφάλειας με ορισμένο επίπεδο ποιότητας, με ελάχιστο όριο ποιότητας. Οι αλυσίδες δεν υποχρεούνται να προσφέρουν προϊόντα ύψιστης ποιότητας, όπως είναι για παράδειγμα τα προϊόντα κρέατος με το σήμα "Στάρα πλανινά" ή τα γαλακτοκομικά προϊόντα που ανταποκρίνονται στο Βουλγαρικό Εθνικό Πρότυπο, όμως έκαναν παν το δυνατό τα προϊόντα αυτά να βρίσκονται στα ράφια και μάλιστα σε εμφανή θέση. Βέβαια, κατανοούμε ότι όλοι οι άνθρωποι δεν έχουν τη δυνατότητα να αγοράσουν τα ποιοτικότερα προϊόντα. Γι’ αυτό προσπαθήσαμε να ανοίξουμε συζήτηση για το αν μπορούμε να καθορίσουμε κάποιο όριο ποιότητας, το οποίο να υποστηρίξουμε ως θεσμός και να πούμε ότι το προϊόν είναι όχι μόνο ακίνδυνο, αλλά και ποιοτικό, αν και φθηνό. Οι καταναλωτές όμως πρέπει να ξέρουν πως όταν ζητούμε ορισμένη ποιότητα, πρέπει να πληρώσουμε την ανάλογη τιμή. Συμφωνήσαμε να συνεχίσουμε το διάλογο σε ευρύτερη βάση – μεταξύ παραγωγών, μεταποιητών και εμπόρων".

Μετάφραση: Έλλη Γκέκοβα