Το 681, οι Πρωτοβούλγαροι με τον ηγεμόνα χαν Ασπαρούχ ιδρύουν το αυτόνομο κράτος, ερχόμενοι από τα εδάφη βόρεια από τον Καύκασο και την Μαύρη Θάλασσα. Σε εκείνα τα εδάφη ο πατέρας του, χάνος Κουμπράτ, θέτει την αρχή της φυλετικής κοινότητας Παλαιά Μεγάλη Βουλγαρία. Τα αρχαιολογικά ευρήματα, που ανακαλύφθηκαν μαρτυρούν για ένα καλά αναπτυγμένο πολιτισμό των Πρωτοβούλγαρων. Λόγω της θέσης των Βαλκανίων ως σταυροδρομίου πολιτισμών, τα βουλγαρικά εδάφη πάντα ήταν μέρος έντονης εμπορικής δραστηριότητας. Για να εμπορεύονται επιτυχημένα οι Πρωτοβούλγαροι έπρεπε να γνωρίζουν καλά τα νομίσματα με τα οποία μπορούσαν να αγοράζουν αγαθά.

"Η ύπαρξη της μεσαιωνικής Βουλγαρίας ήταν αδύνατη χωρίς συγκεκριμένες γνώσεις στον τομέα των μαθηματικών", λεει ο Μίντσο Μπέικοφ, καθηγητής Μαθηματικών στο γυμνάσιο "Εμιλιάν Στάνεφ" στο Βελίκο Τίρνοβο. "Κατά την Βυζαντινή Αυτοκρατορία 1018-1185, οι Βούλγαροι έπρεπε να πληρώνουν το φόρο τους με νομίσματα, επομένως ο καθένας έπρεπε να έχει μαθηματικές γνώσεις για να το πληρώνει σωστά".

Ο κ. Μπέικοφ είναι κάτοχος δυο τιμητικών διακρίσεων "Νεόφυτος της Ρίλας" του υπουργείου Παιδείας, ενώ το 2001 έγινε κάτοχος της διάκρισης "Καθηγητής της χρονιάς". Το 2003 δινει μπροστά σε 52 επιστήμονες απ' όλο τον κόσμο μάθημα για το Πυθαγόρειο Θεώρημα. Στην παρουσίαση μιλά για τις μαθηματικές γνώσεις των Πρωτοβούλγαρων. Η διάλεξη τράβηξε τη προσοχή των επιστημόνων, οι οποίοι με μεγάλο ενδιαφέρον ρωτούν για την ιστορία μας και μιλούν με εκτίμηση για την ιστορική ανάπτυξη των Βουλγάρων.

"Αυτό με ενθάρρυνε να συνεχίσω και κατάλαβα ότι βρίσκομαι στο σωστό δρόμο. Το 2004 κυκλοφόρησα το βιβλίο μου "Οι μαθηματικές γνώσεις των Βουλγάρων κατά την περίοδο 7-14 αιώνα", συνεχίζει ο κ. Μπέικοφ και ακόμα: "Οι προκλήσεις να γράψω το βιβλίο είναι πολλές. Το κυριότερο είναι ότι είμαι κάτοικος του Τίρνοβο, μιας παλιάς πόλης που ήταν πρωτεύουσα του Δεύτερου βουλγαρικού κράτους από το 1186 μέχρι τα τέλη του 14 αιώνα, και φυσικά βασίζομαι στην ιστορία και το βουλγαρικό πνεύμα. Αύτη είναι η συναισθηματική πλευρά του θέματος. Το 1981 κέρδισα διαγωνισμό της Βουλγαρικής Οργάνωσης Μαθηματικών για το άρθρο μου στην στήλη "1300 χρόνια μαθηματικά στα βουλγαρικά εδάφη". Το άρθρο είχε τον τίτλο "Για τις μαθηματικές γνώσεις των Βουλγάρων την περίοδο 12-14 αιώνα", όταν η πόλη Τίρνοβο ήταν πρωτεύουσα της Βουλγαρίας. Ακολούθησαν και άλλες αναλύσεις και έτσι βυθίστηκα στο θέμα αυτό.
Το 1904 στην γερμανική πόλη Χαϊδελβέργη ο πρώτος καθηγητής Γεωμετρίας στη χώρα μας, Αντών Σούρεκ, παρουσιάζει το θέμα "Η μαθηματική εκπαίδευση στη Βουλγαρία". Στην αρχή της έκθεσης γράφει "Είναι αδύνατο να ξέρουμε την ανάπτυξη των μαθηματικών επιστήμων πριν την τουρκοκρατία το 14 αιώνα, μια και η ιστορία της βουλγαρικής λογοτεχνίας δεν αναφέρει τίποτα γι' αυτό. Ακόμα πιο πολύ ότι τα περισσότερα βιβλία καταστράφηκαν από τον κατακτητή. Ο σκοπός του βιβλίου μου είναι να συστηματοποιήσει τις λογικές αποδείξεις για τις μαθηματικές γνώσεις των Βουλγάρων το Μεσαίωνα, προσπάθησα να αναλύσω τα γνωστά γεγονότα και βγάλω συμπεράσματα για την μαθηματική κουλτούρα των τότε Βουλγάρων, χρησιμοποιώντας διάφορα έμμεσα επιχειρήματα".

Στο βιβλίο του ο κ. Μπρέικοφ μιλά για την εφτάφυλη ροζέτα, παλιό βουλγαρικό τεχνούργημα από μπρούντζο που βρέθηκε κοντά στην πόλη Πλίσκα, πρωτεύουσα από τα τέλη του 7 μεχρι τα τέλη του 9 αιώνα. Στην ροζέτα διακρίνονται ρουνικά σύμβολα. Είναι ολοφάνερο ότι αυτό περιέχει μαθηματικές γνώσεις, μια και σε γεωμετρική ανάλυση φαίνονται τρίγωνα με γωνίες 30 και 60 μοιρών. Ο μαθηματικός από το Τίρνοβο μελετά 200 σύμβολα, που βρέθηκαν σε βράχους και σε δοχεία, αφού ξεχωρίζει το γεωμετρικό περιεχόμενο του. Σύμφωνα με τον Βούλγαρο μαθηματικό είναι κωδικοποιημένα που χρησιμοποιούνταν από τους οικοδόμους, που κρατούσαν μυστικές τις γνώσεις τους.
 
"Οι Πρωτοβουλγαροι ήταν άνθρωποι έξυπνοι με μεγάλη αυτοπεποίθηση", σημειώνει ο Μάντσο Μπέικοφ. "Απόδειξη τούτου είναι ο κατάλογος ονομασιών του Βούλγαρων χάνων. Οι Πρωτοβουλγαρι είχαν δικό τους ημερολόγιο , η δημιουργία του οποίου απαιτεί μαθηματικές γνώσεις, είχαν δικό τους σύστημα γραφής των αριθμών. Πρόκειται για ένα σύστημα που διατηρήθηκε έως και τον 20ο αιώνα. Για τις αστρονομικές γνώσεις των Πρώτοβουλγάρων μας πληροφορεί ο διδάσκαλος της Λογοτεχνικής σχολής της Πρεσλάβας, Ιωάννης Έξαρχος στα τέλη του 9 και αρχη του 10 αιώνα. Στο βιβλίο του "Έξι ημέρες" μιλά για την περιφέρεια της Γης και της Σελήνης. Από τότε οι άνθρωποι ήξεραν πώς να βρουν το μήκος του κύκλου, έπρεπε δηλαδή να έχουν αρκετές αστρονομικές γνώσεις. Από τα ερείπια της καταλαβαίνουμε ότι κάποτε η πόλη Πλίσκα ήταν πολύ όμορφη, αφού όλα τα κτήρια είχαν σχεδόν τέλειες ορθές γωνίες. Αυτό σημαίνει ότι οι πρόγονοι μας έπρεπε να γνωρίζουν το Πυθαγόρειο θεώρημα. Οι Πρωτοβούλγαροι έρχονται στα Βαλκάνια με δικές τους μαθηματικές γνώσεις. Στις σχέσεις τους με το Βυζάντιο και μα άλλα κράτη αργότερα οι γνώσεις αυτές αναπτύσσονται και πλουτίζονται".

Η βουλγαρική μεσαιωνική κληρονομιά στο τομέα αυτό αναγνωρίζεται από την παγκόσμια επιστημονική ελίτ. Ο κ. Μπέικοφ αναφέρει τον Ιάπωνα ιστορικό Σιγιόσι Ματσογιάμα, ο οποίος υποστηρίζει ότι ο βουλγαρικός μεσαιωνικός πολιτισμός είναι ένας από τα επτά πολιτισμούς στην ιστορία της ανθρωπότητας που παίζουν ρόλο ως συνδετικός κρίκος ανάμεσα στην Ανατολή και την Δύση.

Μετάφραση: Πένκα Βέλεβα