Αρχαιολογικές έρευνες σε δύο μεσαιωνικά μοναστήρια

Κατά τη διάρκεια της φετινής αρχαιολογικής σεζόν συνεχίστηκαν οι έρευνες των δύο από τα μεγαλύτερα μεσαιωνικά μοναστήρια στην Βουλγαρία – των Αγίων Αποστόλων Πέτρου και Παύλου, στο Βελίκο Τύρνοβο, και του Αγίου Ηγεμόνα Βόριδος, κοντά στην Βάρνα.

Το πρώτο μοναστήρι χτίστηκε στις αρχές του 13ου αιώνα, επί του βασιλιά Καλογιάν. "Είμαστε σχεδόν πεπεισμένοι ότι πρόκειται για το πιο επιβλητικό μοναστικό συγκρότημα από τα χρόνια του Δεύτερου Βουλγαρικού Βασιλείου (που υπήρξε από το 1186 μέχρι τα τέλη του 14ου αιώνα)", λέει ο Δρ. Χίτκο Βάτσεφ από το Περιφερειακό Ιστορικό Μουσείο στην παλιά πρωτεύουσα Τίρνοβο. "Αρχικά ανεγέρθηκε η εκκλησία προς τιμή των Αγίων Αποστόλων Πέτρου και Παύλου. Η επιλογή των συγκεκριμένων αγίων δεν είναι τυχαία. Είναι η περίοδος, κατά την οποία ο Καλογιάν ζητά την βοήθεια της Δύσης, μέσω ένωσης (Ουνίας) με την Ρωμαιοκαθολική εκκλησία. Μέσα σε αυτό το συγκρότημα χτίστηκε και η δεύτερη εκκλησία που αφιερώθηκε στον Άγιο Ιωάννη της Ρίλας, τον προστάτη του έθνους μας".

Ο Δρ. Χίτκο Βάτσεφ επισημαίνει ότι ο ναός λειτουργούσε και ως οστεοφυλάκιο, καθώς στο υπόγειο είχε κρύπτη όπου τοποθετούσαν τα οστά κληρικών και μοναχών, ενώ ο κυρίως ναός ήταν στο δεύτερο όροφο. Επικεφαλής των ερευνών στο συγκρότημα αυτό είναι ο καθηγητής Νικολάι Οβτσάροφ και ο Χίτκο Βάτσεφ. Στις φετινές ανασκαφές ανακαλύφθηκαν σημαντικές μαρτυρίες τόσο από την εποχή του Μεσαίωνα, όσο και από την εποχή της Τουρκοκρατίας. Ο Δρ. Βάτσεφ ασχολείται με την ιστορία του ναού κατά την Οθωμανική περίοδο.

"Είναι γεγονός ότι μετά την κατάκτηση του Δεύτερου Βουλγαρικού Βασιλείου από τους Οθωμανούς, δηλαδή από τις αρχές του 15ου αιώνα, το αυτοκέφαλο Βουλγαρικό πατριαρχείο υποβαθμίστηκε σε μητρόπολη που ήταν η μεγαλύτερη της Βαλκανικής", σημειώνει ο ίδιος. "Τα όρια της Μητρόπολης του Τύρνοβου περιελάμβαναν σχεδόν ολόκληρη την Βόρεια Βουλγαρία, καθώς και την περιοχή των σημερινών δήμων Νόβα Ζαγκόρα και Τσιρπάν, στη Νότια Βουλγαρία. Ακριβώς από το μοναστικό συγκρότημα των Αγίων Αποστόλων Πέτρου και Παύλου οι μητροπολίτες Τίρνοβο διοικούσαν την τεράστια επαρχία τους. Είναι γεγονός, όμως, ότι για τόσα χρόνια ερευνών, μέχρι τώρα, βρέθηκε ο τάφος μόνο ενός από αυτούς – του Ιλαρίωνος Κρητός που ενταφιάστηκε στις αρχές του 19ου αιώνα. Στην μητροπολιτική έδρα του Τυρνόβου όμως αρχιεράτευσαν 42 μητροπολίτες, από τους οποίους οι 18 πέθαναν στην πόλη. Κατά τη διάρκεια των ανασκαφών, στο χώρο νότια των Αγίων Αποστόλων, βρήκαμε απροσδόκητα φέτος σημαντικό εύρημα. Πρόκειται για τον τάφο ανώτατου κληρικού, βοηθού επισκόπου της Ιεράς Μητρόπολης Τύρνοβου από το δεύτερο μισό του 17ου αιώνα. Καθώς η επαρχία, όπως προανέφερα, ήταν πάρα πολύ μεγάλη, διορίστηκαν και τρεις βοηθοί επίσκοποι με έδρες στο Τσέρβεν, Λόβετς και Πρεσλάβα. Απουσία του οικείου μητροπολίτη, τον αναπλήρωνε κάποιος από αυτούς. Οι ανώτατοι κληρικοί κηδεύονται με ειδικό τρόπο – σχεδόν σε καθιστή στάση. Επίσης, βάζουν από πάνω τους ένα Ευαγγέλιο, το οποίο παίρνουν μετά την τελετή. Είναι άνθρωποι του πνεύματος που έχουν κάνει πάρα πολλά για την εκπαίδευση και τον πολιτισμό των Χριστιανών της σύγχρονης εποχής τους", συνοψίζει ο Χίτκο Βάτσεφ.

Εδώ και 15 χρόνια στη θέση Καράτς Τεκκέ, κοντά στη Βάρνα, γίνονται έρευνες της βασιλικής Μονής του Αγίου Βόριδος. Επικεφαλής των ανασκαφών είναι ο καθηγητής Καζιμίρ Ποπκονσταντίνοφ, με βοηθούς τους αναπληρωτές καθηγητές Ροσίνα Κόστοβα και Βαλεντίν Πλετνιόφ, διευθυντή του Περιφερειακού Ιστορικού Μουσείου της Βάρνα. Σύμφωνα με τον κ. Πλετνιόφ, το μοναστήρι χτίστηκε πιθανότατα επί του ηγεμόνα Βόριδος της Βουλγαρίας που βασίλευε το δεύτερο μισό του 9ου αιώνα. Είναι γνωστό ότι το 889 εγκατέλειψε το θρόνο και αποσύρθηκε σε μοναστήρι.

"Όπως αναφέρει ο Τσέχος ιστορικός Κάρελ Σκόρπιλ, ο οποίος ανακάλυψε αυτό το μοναστήρι, εδώ μόνασε ο άγιος Ηγεμόνας Βόρις", λέει ο Βαλεντίν Πλετνιόφ. "Αυτό αποδεικνύεται από μια σφραγίδα του που βρέθηκε εδώ. Δεν χωράει συζήτηση ότι ο κτήτορας της Μονής διέθετε πάρα πολλά χρήματα. Άλλωστε πρόκειται για ένα από τα μεγαλύτερα μεσαιωνικά κτίρια της Βουλγαρίας, μεγαλύτερο ακόμα και από μερικά παλάτια στις πρωτεύουσες Πλίσκα και Πρεσλάβα. Έχει μήκος 40 και πλάτος 10 μέτρων, χωρισμένο σε οκτώ θολωτούς χώρους. Σε αυτό το μεγάλο συγκρότημα βρήκαμε κονδυλοφόρους, με τους οποίος έγραφαν σε πινακίδες από κερί, καθώς επίσης ασφάλειες για τα βιβλία. Η άποψή μας είναι ότι εδώ υπήρχε scriptorium, δηλαδή χώρος-γραφείο της Μονής όπου εκπαιδευμένα για το σκοπό αυτό πρόσωπα, μοναχοί και λαϊκοί, αντιγράφονταν τα αρχαία βιβλία".

Σε έρευνες φέτος βρέθηκε μια σφραγίδα του βασιλιά Πέτρου, του εγγονού του Βόριδος. Αυτό επιτρέπει στους επιστήμονες να εικάσουν ότι η Μονή λειτουργούσε, τουλάχιστον, μέχρι το δεύτερο μισό του 10ου αιώνα. Ανακαλύφθηκε και ένα τεράστιο ασβεστοκάμινο, για την παραγωγή ασβέστη. Επίσης βρέθηκαν και σύγχρονες τουαλέτες με μαρμάρινο δάπεδο, με σύστημα αποχέτευσης και ύδρευσης. Έγινε η συντήρηση των τειχών που ανακαλύφθηκαν κατά τις ανασκαφές Από τον τόπο όπου βρίσκεται το μοναστήρι, υπάρχει μια υπέροχη θέα προς όλη την κοιλάδα και τον κόλπο της Βάρνας. Όπως επισημαίνει ο Βαλεντίν Πλετνιόφ, στο Μεσαίωνα, συχνά προτιμούσαν παρόμοιες τοποθεσίες για την ίδρυση Ιερών Μονών.

Μετάφραση: Αλεξέι Σταμπολώβ

Διαδώστε

Αρχαιολογικές έρευνες σε δύο μεσαιωνικά μοναστήρια

Περισσότερα στην κατηγορία

Το Ψυχοσάββατο του Αρχαγγέλου Μιχαήλ τιμάμε τη μνήμη των νεκρών

Μετά το «ΟΧΙ» ακολούθησαν δύσκολα χρόνια για την Ελλάδα

Ανακαλύφθηκε πλήρως διατηρημένο άγαλμα του 2-3ου αιώνα στη Βάρνα