Η μεγαλύτερη στα Βαλκάνια γενετική τράπεζα βρίσκεται στο Σάντοβο

Λίγοι γνωρίζουν ότι η μεγαλύτερη στα Βαλκάνια γενετική τράπεζα για φυτικές καλλιέργειες βρίσκεται στη μικρή βουλγαρική πόλη Σάντοβο, κοντά στο Πλόβντιφ, Νότια Βουλγαρία. Το Ινστιτούτο Φυτικών Γενετικών Πόρων ιδρύθηκε το 1977 και σήμερα φιλοξενεί 60 χιλιάδες δείγματα σπόρων από 2.670 φυτικά είδη – καλλιεργημένα ή άγρια. Εδώ μπορείτε να βρείτε σπόρους όχι μόνο από τη Βουλγαρία και την Ευρώπη, αλλά και από την Ασία, Αφρική και Αμερική.

Γιατί ακριβώς στο Σάντοβο; Την απάντηση δίνει η διευθύντρια του Ινστιτούτου, η καθηγήτρια Λίλια Κράστεβα.
"Η επιλογή του Σάντοβο δεν είναι τυχαία. Πριν από 128 χρόνια στο Σάντοβο τέθηκαν οι βάσεις της αγροτικής επιστήμης στην Βουλγαρία. Η μικρή Βουλγαρία, είναι η πέμπτη χώρα στον κόσμο και στην Ευρώπη, μετά από την Αγγλία, Γαλλία, Γερμανία και Σουηδία, που αναπτύσσει την αγροτική επιστήμη. Το βασικό έργο του Ινστιτούτου σήμερα είναι η μελέτη των φυτικών πόρων της χώρας και τη διατήρησή τους σε εθνική γενετική τράπεζα. Εδώ μπορείτε να δείτε πολύτιμες συλλογές των βασικών ποικιλιών που καλλιεργούνται στη Βουλγαρία. Οι συλλογές διαιρούνται σε 7 βασικές ομάδες - σιτηρά, όσπρια, βιομηχανικά φυτά, λαχανικά, χορτονομές, καλλωπιστικά και θεραπευτικά φυτά".

Το Ινστιτούτο όμως φημίζεται κυρίως για τις συλλογές σπόρων του που φυλάσσονται "in vivo" - σύμφωνα με την επιστημονική ορολογία – σε θερμοκρασία μείον 18 βαθμών Κελσίου. Το βιοτεχνολογικό του εργαστήριο διαθέτει και πλήρως εξοπλισμένη γενετική τράπεζα "in vitro" με τμήματα φυτών που φυλάσσονται σε σωλήνες και δεν πολλαπλασιάζονται με σπόρους, όπως είναι οι πατάτες για παράδειγμα που αντιπροσωπεύονται με αναρίθμητες ποικιλίες.

"Όλη τη συλλογή από 450 δείγματα πατατών τη διατηρούμε σε ειδικές συνθήκες για να προστατεύεται από ιούς", εξηγεί η καθηγήτρια Κράστεβα. "Από το υλικό που φιλοξενείται στο βιοτεχνολογικό εργαστήριο μπορεί να αρχίσει επιλογή της κάθε ποικιλίας που χάθηκε, εξαφανίστηκε και δεν διατηρήθηκαν βολβοί του. Σ’ εμάς φυλάσσονται μικρά τμήματα κονδύλων πατάτας για φύτευση σε σωλήνες. Εδώ αναπτύσσονται και διάφορες φυτικές βιοτεχνολογίες. Αναπτύσσουμε διάφορες μεθόδους για τη δημιουργία κυτταρικών καλλιεργειών. Μ’ αυτόν τον τρόπο διατηρούμε όχι μόνο τις καλλιέργειες αλλά και μεγάλο μέρος των θεραπευτικών αρωματικών φυτών που αλλιώς, στη φύση, δεν μπορούμε να προστατέψουμε".

Οι ποικιλίες που φιλοξενούνται στο βιοτεχνολογικό εργαστήριο μπορούν να αναπαράγονται αγενώς και από ένα να γεννηθούν ένα εκατομμύριο φυτά μέσα μόνο σε ένα χρόνο. Σε κρίση στη χώρα μας ή κάπου στον κόσμο αυτή η τεχνολογία μπορεί να σώσει την ανθρωπότητα από την πείνα.

Ο Βοτανικός κήπος του Ινστιτούτου

Το Ινστιτούτο διαθέτει άλλα 140 εκτάρια πεδίο δοκιμών και θαυμάσιο βοτανικό κήπο. «Θα ήθελα να καλέσω όλους τους ακροατές σας να έρθουν να τον επισκεφθούν», λέγει η καθηγήτρια Κράστεβα και συνεχίζει: "Στον βοτανικό κήπο διατηρούνται άγρια συγγενικά φυτά πολλών καλλιεργειών. Αυτή τη στιγμή έχουμε δείγματα 440 ειδών φυτών, από τα οποία τα 66 απειλούνται με εξαφάνιση στις φυσικές συνθήκες. Εκείνα που μπορούν να εξαφανιστούν πάνω, στο βουνό, φυλάσσονται σ’ εμάς – τουλάχιστον εκείνα που προσαρμόστηκαν στις συνθήκες στο Σάντοβο, γιατί όλα τα άγρια δεν μπορούν να πιάσουν σ’ εμάς".

Το 1984, η τράπεζα γονιδίων φυτών στο Σάντοβο αρχίζει να δημιουργείται στο πλαίσιο του Οργανισμού Τροφίμων και Γεωργίας (FAO) και του Παγκόσμιου Επισιτιστικού Προγράμματος. Από ‘κει και η δυνατότητα της ελεύθερης ανταλλαγής σπόρων με περισσότερες από 100 γενετικές τράπεζες και βοτανικούς κήπους απ’ όλο τον κόσμο. Ως αποτέλεσμα αυτής της ανταλλαγής, σήμερα στο Σάντοβο φυλάσσονται σπόροι από την Ευρώπη, Ασία, Αφρική, Αμερική. Αν, σε περίπτωση κλιματικών, φυσικών ή άλλων καταστροφών, ορισμένες καλλιέργειες της Αφρικής ή της Ασίας, για παράδειγμα, εξαφανιστούν, τότε όποιος ζητήσει, θα μπορέσει να βρει κάποιες απ’ αυτές στο Σάντοβο.

"Έχουμε ακόμα ελεύθερο χώρο και μπορούμε να φιλοξενήσουμε και σπόρους από τράπεζες άλλων χωρών", τονίζει η κα Κράστεβα. "Το Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα Διαχείρισης Γενετικών Πόρων του Οργανισμού Τροφίμων και Γεωργίας καταρτίζει τώρα ένα σχέδιο που ονομάζεται "Safety duplication". Αυτό σημαίνει ένα μεγάλο μέρος των πολύτιμων συλλογών να φυλάσσεται και σε τράπεζα γονιδίων σε άλλες χώρες, έτσι ώστε αν συμβεί κάποια καταστροφή, να μην χαθεί το πιο πολύτιμο γεννητικό πλάσμα. Εγώ, ως εθνικός συντονιστής για τη Βουλγαρία, ήδη δήλωσα ότι είμαστε σε θέση να φιλοξενήσουμε και άλλες συλλογές προς ‘διάσωση’".

Το Ινστιτούτο Φυτικών Γενετικών Πόρων στο Σάντοβο έχει σημειώσει αναμφισβήτητες επιτυχίες στην επιλογή των ποικιλιών. Μεγάλο ενδιαφέρον δείχνουν οι αγρότες για ποικιλίες όπως το φασόλι Tangra, τις νέες ποικιλίες σιταριού Yunak και Katya, ανθεκτικές στην ξηρασία. Ας σημειώσουμε ότι η ποικιλία Sadovo 1 εδώ και 30 χρόνια κρατάει τα πρωτεία σε ποιότητα και απόδοση του αρτοποιήσιμου σίτου. Η πιο ανθεκτική στο κρύο ποικιλία σιτάρι είναι η Pobeda.

"Όλα αυτά είναι το αποτέλεσμα της αιώνιας παράδοσης στην καλλιέργεια του σίτου στο ινστιτούτο μας", υπογραμμίζει εν κατακλείδι η διευθύντρια κα Λίλια Κράστεβα.

Μετάφραση: Αλεξέι Σταμπολώβ

Διαδώστε

Η μεγαλύτερη στα Βαλκάνια γενετική τράπεζα βρίσκεται στο Σάντοβο

Περισσότερα στην κατηγορία

Ημέρα Βουλγαρο-Ουγγρικής Φιλίας

Στη Σόφια δείχνουν την τελευταία γενιά αυτοκινήτων και τις μελλοντικές τεχνολογίες

Βουλγάρα μαθήτρια έγινε παγκόσμια πρωταθλήτρια στα αγγλικά