Ο Tύπος της Ελβετίας και οι απελευθερωτικοί αγώνες των Βουλγάρων

Όταν μιλάμε για το αποκορύφωμα των αγώνων για την ελευθερία των Βουλγάρων στην Οθωμανική αυτοκρατορία και την απήχησή τους στον ξένο Τύπο, ως επί το πλείστον αναφέρονται εκδόσεις από τις λεγόμενες Μεγάλες Δυνάμεις. Αυτό είναι λογικό – τον 19ο αιώνα από τις συμφωνίες μεταξύ τους όχι σπάνια εξαρτώνται οι τύχες μικρών και μεγάλων λαών. Λίγα γνωρίζουμε όμως για τα (πολλά) δημοσιεύματα στον ελβετικό Τύπο.

Μια εμπεριστατωμένη μελέτη για το θέμα προσφέρουν τα δύο βιβλία της Δρας Ντόνκα Χρίστοβα – "Η Ελβετία και το βουλγαρικό εθνικό ζήτημα" και "Δημοσιεύματα για το βουλγαρικό εθνικό ζήτημα". Η Ντόνκα Χρίστοβα μελετάει ανταποκρίσεις σε 10 ελβετικές εφημερίδες σχετικά με την Εξέγερση του Απρίλη του 1876, το σημείο αιχμής στους αγώνες των Βουλγάρων για την λευτεριά, μετά από πέντε αιώνες τουρκικού ζυγού.

Έξι από τις εκδόσεις κυκλοφορούν στα Γαλλικά και τέσσερις στα Γερμανικά. Χαρακτηριστικό για τον ελβετικό Τύπο είναι ότι κάθε καντόνι έχει δικές τις έντυπες εκδόσεις αλλά ορισμένες απ’ αυτές, όπως Journal de Geneve και Gazette de Lausanne, έχουν διεθνές κύρος. Μια από τις εκδόσεις, Les Etats-unis d’ Europe (Οι Ενωμένες Πολιτείες της Ευρώπης), είναι έντυπο της Διεθνούς Λίγκας Ειρήνης και Ελευθερίας αλλά συντάσσεται από Ελβετούς και έχει ορισμένο ρόλο για τον προσανατολισμό της κοινής γνώμης στην Συνομοσπονδία.

Το 1875 η νέα κρίση στην Οθωμανική αυτοκρατορία, που άρχισε με την εξέγερση στη Βοσνία και Ερζεγοβίνη, είναι το κεντρικό θέμα της εξωτερικής πολιτικής στις σελίδες του Τύπου της Συνομοσπονδίας. Όπως επισημαίνει η Ντόνκα Χρίστοβα, πολλά δημοσιεύματα αναφέρονται στην εξασθένηση της αυτοκρατορίας, τονίζουν την μη αναστρέψιμη πλέον κατάρρευση του φεουδαρχικού συστήματος. Η πτώχευση των λαϊκών στρωμάτων – όχι μόνο των Χριστιανών αλλά και των Μουσουλμάνων – έφτασε, σύμφωνα με τις ελβετικές εφημερίδες, "σε τεράστιες διαστάσεις". "Η πτώχεια και οι άθλιες συνθήκες στις οποίες ζουν οι απλοί πολίτες, κάτω από το βάρος δυσβάστακτων φόρων που τους επιβάλλονται, αντιπαρατίθεται στην πολυτέλεια, τα αμέτρητα πλούτη και τις σπατάλες της σουλτανικής αυλής", γράφει η Δρ. Χρίστοβα. Ένα μόνο παράδειγμα – μόνο στους στάβλους του σουλτάνου – ο οποίος έχει 625 άλογα – υπηρετούν 935 ιπποκόμοι, αμαξηλάτες και άλλοι υπηρέτες.

Στα τέλη του χειμώνα και αρχές της άνοιξης του 1876 ο Τύπος στην Ελβετία αναφέρεται στην επαναστατική ένταση στην Βουλγαρία, στην προετοιμασία της εξέγερσης. Η πρώτη πληροφορία για την Εξέγερση του Απρίλη δημοσιεύθηκε στην Gazzete de Lausanne, στις 9 Μαΐου, μια ημέρα μετά το πρώτο δημοσίευμα στη Μεγάλη Βρετανία και μια ημέρα πριν το πρώτο δημοσίευμα στη Ρωσία.

"Η περίοδος μέχρι τις 30 Σεπτεμβρίου είναι γεμάτη με δημοσιεύματα σχετικά με την εξέγερση, τον ηρωισμό και τις θυσίες των Βουλγάρων, τις βιαιότητες των τουρκικών στρατευμάτων και το άτυχο τέλος της εθνικής εποποιίας, την απήχηση του γεγονότος σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες. Η ροή των πληροφοριών είναι τέτοια που γι’ αυτούς τους 5 μήνες το θέμα της Βουλγαρίας μπορεί να χαρακτηριστεί ως το βασικό θέμα της εξωτερικής πολιτικής στον ελβετικό Τύπο", επισημαίνει η Ντόνκα Χρίστοβα. Μόνο στην Journal de Geneve για λιγότερους από 10 μήνες τα δημοσιεύματα που αναφέρονται στο βουλγαρικό εθνικό ζήτημα είναι πάνω από 100. Στην Εξέγερση του Απρίλη αφιερώνονται μερικές φορές και 3-4 δημοσιεύματα, στο ίδιο τεύχος.

"Στη Βουλγαρία ξεκίνησε επανάσταση, σε ύψιστο βαθμό ουμανιστική. Αυτή η επανάσταση στοχεύει, μεταξύ των άλλων, και στην οικονομική ευημερία που μπορεί να επιφέρει μεγάλα οφέλη και στην ίδια την Ευρώπη", διαβάζουμε στην Gazzete de Lausanne, στο τεύχος της 4ης Ιουλίου 1876. Και στη συνέχεια: "Ο βουλγαρικός λαός είναι εργατικός και βιομηχανικά αναπτυγμένος. Τα χωράφια του καλλιεργούνται καλά και καρποφορούν. Μια φορά να ελευθερωθεί, θα διπλασιάσει τις προσπάθειές του, διότι θα μπορεί να επικοινωνήσει άμεσα με τις ευρωπαϊκές αγορές που είναι τώρα κλειστές γι’ αυτόν. Από μια χώρα κλειστή η Βουλγαρία θα γίνει ανοιχτή προς την Ευρώπη που θα αποκομίσει εκατό φορές περισσότερα οφέλη απ’ ό,τι αποκομίζει από την σημερινή κατάσταση των πραγμάτων σ’ αυτή την επαρχία".

Η ευρύτερη διεθνής απήχηση από την Εξέγερση του Απρίλη και η κλιμάκωση του Ανατολικού ζητήματος γενικά οδήγησαν στον Ρωσοτουρκικό πόλεμο του 1877-1878, απελευθερωτικό για την Βουλγαρία. Οι ανταποκριτές των ελβετικών εφημερίδων καλύπτουν τις προετοιμασίες, τις μάχες και την υπογραφή της Συνθήκης του Αγίου Στεφάνου στις 3 Μαρτίου του 1878.

Η Ντόνκα Χρίστοβα, η οποία αφιέρωσε πολλά χρόνια στη μελέτη του θέματος "Η Ελβετία και το βουλγαρικό εθνικό ζήτημα", συνοψίζει τα συμπεράσματα της έρευνας: "Για μας έχει μεγάλη σημασία ότι η Ελβετία είναι μια ουδέτερη χώρα. Εκφραστής της κοινής γνώμης μιας μικρής, φιλελεύθερης συνομοσπονδίας δημοκρατιών, που δεν είναι άμεσα ενδιαφερόμενες από την πολιτική λύση του προβλήματος, από την εδαφική και πολιτική επίλυση του Ανατολικού ζητήματος, ο Τύπος τους παίρνει τη στάση ενός έντιμου και ασυμβίβαστου παρατηρητή. Κάτοχος βαθιά δημοκρατικών παραδόσεων, ο ελβετικός Τύπος ύψωσε το «πιστεύω» του τον παθιασμένο αγώνα υπέρ της επικράτησης της αλήθειας. Δέχεται την αρχή της αλληλεγγύης με τους μικρούς και πιεσμένους λαούς και στέκεται υπερασπιζόμενος τις νέες τάσεις στην κοινωνική-ιστορική εξέλιξη των Βαλκανίων. Υπερασπίζει θερμότατα την ελευθερία των Βουλγάρων".

Μετάφραση: Αλεξέι Σταμπολώβ

Διαδώστε

Ο Tύπος της Ελβετίας και οι απελευθερωτικοί αγώνες των Βουλγάρων

Περισσότερα στην κατηγορία

Επιστήμονες συζητούν την ιστορία και τις προοπτικές των Δυτικών Βουλγαρικών Περιχώρων

Εβδομάδα Ορθόδοξου Βιβλίου στην Βάρνα

Ημέρες Κροατικής Αρχαιολογικής Κληρονομιάς στη Σόφια