Η διαχείριση των αποβλήτων είναι μια διαδικασία που εξελίσσεται πολύ αργά στον τόπο μας. Οι χώροι υγειονομικής ταφής αποβλήτων (ΧΥΤΑ) του παλαιού τύπου, οι οποίες δεν πληρούν τις σύγχρονες απαιτήσεις για την προστασία του περιβάλλοντος, είναι σε μεγάλο βαθμό σχεδόν γεμάτοι. Παράλληλα με αυτούς, σε πολλά μέρη της χώρας μας, ξεφυτρώνουν παράνομοι σκουπιδότοποι. Η καταπολέμησή τους είναι πολύ δύσκολη, λόγω της αδυναμίας των εποπτικών αρχών σε αυτόν τον τομέα.

Ακολουθώντας το ευρωπαϊκό μοντέλο, το υπουργείο Περιβάλλοντος και Υδάτων αποφάσισε, πριν από μερικά χρόνια, καινούργιοι ΧΥΤΑ να οικοδομούνται όχι σε κάθε μια πόλη, αλλά σε περιφερειακή βάση, ώστε να εξυπηρετούν μια μεγάλη πόλη και τις μικρότερες πόλεις και χωριά γύρω από αυτήν. Έτσι, καταρτίστηκε σχέδιο, στο οποίο περιλήφθηκαν 56 περιφερειακοί ΧΥΤΑ. Οι περισσότεροι από τους μισούς έχουν ήδη κατασκευαστεί με τη μερική ή ολική χρηματοδότηση του προενταξιακού προγράμματος ISPA. Η χρηματοδότηση των 23 περιφερειακών ΧΥΤΑ που δεν κατασκευάστηκαν ακόμη θα μπορούσε να γίνει από το νέο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Περιβάλλοντος, το οποίο τέθηκε σε ισχύ μετά την προσχώρηση της χώρας μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Τα κονδύλια για τη διαχείριση των αποβλήτων ανέρχονται σε περίπου 370 εκατ. €.

Αυτό το ποσό, όμως, δεν μπορεί να καλύψει όλες τις ανάγκες της Βουλγαρίας στον τομέα, λέει η Μαλίνα Κρούμοβα, προϊστάμενη της Διαχειριστικής Αρχής του Επιχειρησιακού Προγράμματος Περιβάλλοντος στο υπουργείο: "Οι αρχικοί υπολογισμοί έδειξαν ότι ακόμη και αν το σύνολο των πόρων του επιχειρησιακού προγράμματος επικεντρώνεται σ’ αυτές τις 23 περιοχές, πάλι είναι δυνατό να έχουμε μια κατάσταση, κατά την οποία τα χρήματα δεν θα φτάσουν σε όλες", λέει η ίδια. "Γι’ αυτό δημιουργήθηκε ένας μηχανισμός που βασίζεται στις επενδυτικές ανάγκες και τις οικονομικές δυνατότητες των περιφερειών για τον καθορισμό του ανώτατου ποσού που κάθε μία μπορεί να λάβει. Έμεινε ένα ποσό περί τα 20 εκατ. € προς σχηματισμό αποθεματικού. Αυτά τα 20 εκατομμύρια μπορούν να διατεθούν σε κάθε ένα από τα 23 περιφερειακά συστήματα διαχείρισης των αποβλήτων, αν οι προεπενδυτικές μελέτες αποδείξουν ότι το ανώτατο ποσό, που καθορίσαμε εμείς, δεν επαρκεί".

Εκτός από την περιορισμένη χρηματοδότηση, υπάρχουν άλλα δύο σοβαρά προβλήματα. Το ένα είναι η έλλειψη χρόνου, καθώς η χώρα μας διαθέτει αυτούς τους πόρους από το 2007 και ακόμη δεν τους έχει χρησιμοποιήσει οπότε υπάρχει περίπτωση η προθεσμία να λήξει πριν την ολοκληρωτική απορρόφησή τους. Άλλωστε, τα χρήματα που δεν θα αξιοποιηθούν μέχρι τα τέλη του 2013, θα χαθούν. Το δεύτερο πρόβλημα είναι περισσότερο ψυχολογικό – οι δήμοι στη χώρα μας δύσκολα δέχονται την ιδέα για την κατασκευή περιφερειακών ΧΥΤΑ.

"Αντιμετωπίσαμε τη σοβαρή αντίσταση των δήμων", επιβεβαίωσε η υπουργός Περιβάλλοντος Νόνα Καρατζόβα. "Ο κάθε δήμος προτιμά να έχει δικό του ΧΥΤΑ. Αυτό όμως δεν είναι δικαιολογημένο ούτε από οικονομική ή χρηματοπιστωτική αλλά ούτε και από περιβαλλοντική άποψη. Μετά από συζητήσεις και διαπραγματεύσεις με την Ένωση Δήμων, όμως, μπορούμε να επιτύχουμε συναίνεση".

Η ανάγκη της κατασκευής χώρων υγειονομικής ταφής σε περιφερειακή βάση ενσωματώθηκε στον πρόσφατα τροποποιημένο Νόμο περί αποβλήτων. Προϋπόθεση για την κατασκευή περιφερειακού ΧΥΤΑ είναι η ύπαρξη ενός συνεταιρισμού δήμων που να υποβάλει τη σχετική αίτηση για ευρωπαϊκή χρηματοδότηση για την ανάπτυξη περιφερειακών συστημάτων για τη διαχείριση των αποβλήτων, συμπεριλαμβανομένης της διοίκησης του χώρου υγειονομικής ταφής μέχρι το κλείσιμό του. Μια επιπλέον απαίτηση είναι στο φόρο επί της αποκομιδής οικιακών απορριμμάτων να προβλέπεται μια πρόσθετη δαπάνη, με την οποία να χρηματοδοτείται και το κλείσιμο του χώρου υγειονομικής ταφής, καθώς και για την ανάκτηση της γης.

Η αθέτηση των διατάξεων περί χωριστής συλλογής αστικών αποβλήτων, καθώς και η μεταφορά βιοαποδομήσιμων ή ανακυκλώσιμων αποβλήτων στους χώρους υγειονομικής ταφής θα υπόκεινται σε κυρώσεις, σύμφωνα με τις εγκριθείσες τροποποιήσεις του Νόμου περί αποβλήτων. Αν οι πολίτες ρίχνουν τις συσκευασίες εκεί που τους πέσει, θα πληρώνουν πλέον πρόστιμο ύψους 250 έως 500 €, κι όχι όπως ήταν μέχρι τώρα 75 έως 250 €. Στις εταιρείες που πωλούν ηλεκτρικές στήλες και δεν παρέχουν χώρο για τη διάθεση των χρησιμοποιημένων στηλών στα καταστήματά τους, θα επιβάλλεται πρόστιμο μεταξύ 1.500 και 5.000 €. Το ίδιο πρόστιμο επιβάλλεται, αν ρίξει κανείς τέτοια απόβλητα στον κάδο. Όπως φαίνεται, τα πρόστιμα διπλασιάστηκαν. Το ίδιο πρόστιμο θα πληρώνουν οι εταιρείες που ρίχνουν τα χρησιμοποιημένα ορυκτελαία και άλλα πετρελαϊκά προϊόντα ώστε να μολύνουν το έδαφος.

Τα άτομα που πωλούν μη σιδηρούχα μέταλλα σε πρόσωπο που δεν έχει άδεια ασκησης εμπορικής δραστηριότητας θα πληρώνουν πρόστιμο από 700 έως 2.000 €. Αυτό το τελευταίο στοχεύει στον περιορισμό των κλοπών μετάλλων• σε ορισμένες περιπτώσεις αυτές οι κλοπές μπορούν να έχουν μοιραίες συνέπειες, όπως η κλοπή των σιδηροδρομικών ραγών.

Με τα νέα κείμενα στο νόμο θα γίνει ανακατανομή της αγοράς της χωριστής συλλογής και ανακύκλωσης των διαφόρων αποβλήτων. Οι άδειες για όλες τις εταιρείες που δραστηριοποιούνται στον κλάδο θα ακυρώνονται και αυτές θα πρέπει πάλι να υποβάλουν τα δικαιολογητικά τους στο υπουργείο Περιβάλλοντος και Υδάτων, εάν πληρώνουν τις νέες, υψηλότερες, απαιτήσεις για τη δραστηριότητα αυτή που προβλέπει η νομοθεσία.

Μετάφραση: Αλεξέι Σταμπολώβ