Το καλοκαίρι του 2009 στην πόλη Σλίβεν, Νοτιοανατολική Βουλγαρία, ξεκίνησε ένα πρόγραμμα με τον τίλο "Η μουσική αντί για το δρόμο", με κύριο σκοπό, μέσω μουσικής εκπαίδευσης και γνωριμίας με διάφορα μουσικά όργανα, να δώσει στα παιδιά Ρομά την ευκαιρία να αναπτύξουν τις δεξιότητες και τα ταλέντα τους για ένα καλύτερο μέλλον.

Ιδεολόγος και κινητήρια δύναμη του έργου είναι ο Γκεόργκι Καλαϊτζίεφ, επαγγελματίας βιολιστής, ενώ έμπνευση να ασχοληθεί με τη μουσική εκπαίδευση των παιδιών άντλησε από τη δική του ζωή. Ο ίδιος είναι καταγωγής Ρομά και η επαγγελματική του πορεία δεν ήταν εύκολη – από την γενέτειρά του Σλίβεν μέχρι τη Φιλαρμονική της Σόφιας κι από εκεί – μέχρι τη Γερμανία, όπου ζει και δραστηριοποιείται τώρα. Στη πόλη του Giessen ο Βούλγαρος συγκρότησε και διευθύνει την Ορχήστρα Δωματίου Studio Konzertante. Από τη Γερμανία υποστηρίζει την πρωτοβουλία, προσφέροντας χρήματα που συγκεντρώθηκαν από δικές του συναυλίες, και με τα οποία έχει αγοράσει βιολιά και βιόλες.

Συνεργάζεται με τη Ράντκα Κούσεβα, η οποία διευθύνει το πρόγραμμα στο Σλίβεν και συμβάλλει με ιδέες και εμπειρίες από προηγούμενες συμμετοχές της σε διάφορα σχέδια, όπως "Στην τέχνη όλοι είναι ίσοι". Οι δυο τους ετοιμάζουν από κοινού το πρόγραμμα. Τα παιδιά, κυρίως από φτωχές οικογένειες των Ρομά παρακολουθούν δύο φορές την εβδομάδα μαθήματα στο βιολί, κιθάρα, βιόλα και πιάνο, ενώ στα διαλείμματα τους παρέχεται πρωινό. Η κα Κούσεβα λέει ότι έχουν επίσης την υποστήριξη του Δήμου Σλίβεν, καθώς και του Κέντρου Βοήθειας Ατόμων και Οικογενειών. Ένας από τους χώρους, τους οποίους χρησιμοποιούν, τους παραχωρήθηκε από το Κέντρο, ενώ ένας άλλος χώρος τους παραχωρήθηκε από το Σχολείο για νέα ταλέντα στο Σλίβεν. Οι αμοιβές στους συμμετέχοντες στο πρόγραμμα είναι ελάχιστες, αλλά η κα Ράντκα Κούσεβα και οι συνεργάτες της χαίρονται με το ενδιαφέρον των παιδιών και των γονιών τους και αυτό τους δίνει κίνητρα να προχωρήσουν.

"Ξεκίνησαν με μεγάλο ενθουσιασμό 8-9 παιδιά-βιολιστές", λέει. "Παρότρυνα τα δύο μεγαλύτερα να ασχοληθούν με βιόλα. Ήρθαν δύο ακόμη παιδιά, τα οποία επιθυμούσαν να μάθουν βιολί• σε γενικές γραμμές όμως υπάρχει μεγάλη ρευστότητα. Πολλές φορές τα ίδια τα παιδιά σταματούν να έρχονται, ενώ άλλες φορές οι γονείς δεν θέλουν να τους πάνε στο φροντιστήριο. Υπάρχουν μερικά παιδιά μεγαλύτερης ηλικίας και πηγαίνουν μόνα τους, μ’ αυτά δεν έχουμε πρόβλημα. Τα παρακινώ, λέγοντάς τους ότι, εάν προχωρήσουν, θα σχηματίσουμε μια μικρή ορχήστρα. Ελπίζω ότι θα μπορέσουμε να το πετύχουμε και να αποκτήσουμε δημοτικότητα. Μερικές φορές φτάνω μέχρι απελπισία, αλλά ο Γκεόργκι Καλαϊτζίεφ μου εμπνέει δύναμη και κουράγιο από τη Γερμανία. Ξέρει με τι παιδιά έχω να κάνω, ενώ εγώ στενοχωριέμαι και θέλω να δω αποτελέσματα εδώ και τώρα".

Η πρωτοβουλία του Γκεόργκι Καλαϊτζίεφ δεν πάσχει από έλλειψη προσοχής και υποστήριξης και οι συμμετέχοντες στο πρόγραμμα ελπίζουν σε σύντομο χρονικό διάστημα κι άλλες οργανώσεις να δανειστούν την ιδέα τους. Φυσικά, δεν λείπουν και τα εμπόδια. Ο λόγος είναι ότι ο σκοπός του σχεδίου είναι τόσο η μουσική εκπαίδευση, όσο και η ένταξη των παιδιών στην κοινωνία. Η κα Ράντκα Κούσεβα λέει ότι μερικές φορές οι ίδιοι οι γονείς στέκονται εμπόδιο για την ανάπτυξη των παιδιών τους, γιατί σύμφωνα με τα λόγια της "στις οικογένειες των Ρομά οι γονείς δεν επιμένουν πάντα τα παιδιά τους να είναι μορφωμένα και να συμμετέχουν σε εξωσχολικές ενασχολήσεις".

Παρά το ότι η ένταξη των Ρομά αποτελεί πρόβλημα πανεθνικής σημασίας, σε σχέση με το οποίο το σχέδιο "Η μουσική αντί για το δρόμο" στο Σλίβεν να φαίνεται πολύ μικρό, είναι ωστόσο ένα βήμα προόδου στην αντιμετώπιση αυτού του προβλήματος. Και μάλιστα πολύ σημαντικό, διότι όπως γνωρίζουμε, οι Ρομά σ’ όλο τον κόσμο είναι εξαιρετικά εξοικειωμένοι με τη μουσική και αυτή η εκπαίδευση τους δίνει την ευκαιρία να αναπτύξουν καλύτερα τις ικανότητές τους και τους επιτρέπει να ενταχθούν στην κοινωνία. Αυτή άλλωστε είναι η επιθυμία του Γκεόργκι Καλαϊτζίεφ και των συνεργατών του.

"Το θέμα είναι τα παιδιά να νιώθουν χαρά ασχολούμενα με κάτι χρήσιμο", δηλώνει η κα Κούσεβα. "Το έργο αυτών των φροντιστηρίων είναι να δημιουργήσουν αγάπη της μουσικής, τα παιδιά αυτά να μπορούν να έρθουν στην αίθουσα συναυλιών να βγάλουν τα καπέλα, να κλείσουν τα κινητά τους και να ακούσουν ένα άλλο είδος μουσικής".

Μολονότι το σχέδιο "Η μουσική αντί για το δρόμο" είναι ακόμα στην αρχή και τα παιδιά, τα οποία διδάσκονται στο φροντιστήριο, πρέπει ακόμη να αναπτυχθούν, οι δημιουργοί του ωστόσο βλέπουν μπροστά. Ελπίζουν τα μαθητευόμενα παιδιά να έχουν κάτι να δείξουν τελικά και αυτό να τους επιτρέπει να υποβάλουν υποψηφιότητα για χρηματοδότηση από ευρωπαϊκά προγράμματα. Και εμπνευσμένοι από τη μουσική, να συνεχίσουν την ευγενή πρωτοβουλία τους.

Μετάφραση: Αλεξέι Σταμπολώβ