Το Βελίκο Τύρνοβο – η λαμπρή πόλη του Βουλγαρικού Μεσαίωνα

Σε μια από τις αρχαιότερες πόλεις της Βουλγαρίας, το Βελίκο Τύρνοβο, για τους αρχαιολόγους πάντα υπάρχει δουλειά. Τα περισσότερα μνημεία της χιλιόχρονης ιστορίας της πόλης χρονολογούνται από την περίοδο ανάμεσα στα χρόνια 1187-1393, όταν η πόλη ήταν η πρωτεύουσα της Β’ Βουλγαρικής Δυναστείας ή όπως την ονομάζουμε, του Δεύτερου Βουλγαρικού βασιλείου, όταν το κράτος μας αποκαταστάθηκε ύστερα από σχεδόν δυο αιώνες βυζαντινή κυριαρχία, και πριν την κατάκτησή του από τους Τούρκους.

Την περίοδο αυτή η πόλη, που υψώνεται σε τρεις λόφους – Τσάρεβετς, Τραπέζιτσα και Μόμινα Κρέποστ, γνωρίζει τη μεγαλύτερη άνθησή της. Κτίζονται ανάκτορα, κάστρα, εκκλησίες, μοναστήρια και διοικητικά κτήρια. Ισχυρά τείχη προστατεύουν την πόλη και τον πληθυσμό της, που αριθμούσε μερικές χιλιάδες ανθρώπων. Τα βασιλικά ανάκτορα και το πατριαρχικό συγκρότημα βρίσκονταν στο Τσάρεβετς. Μέσα στην πόλη υπήρχαν δεκάδες εκκλησίες, όπου προσεύχονταν οι πιστοί. Λειτουργούσαν σχολές ζωγραφικής και γραμμάτων, που "γέννησαν" θαυμάσιες τοιχογραφίες, λογοτεχνικά έργα, εικονογραφημένα και διακοσμημένα χειρόγραφα.

Ανασκαφές στην παλιά πόλη του Βελίκο Τύρνοβο

Οι πρώτες ανασκαφές στην παλιά βουλγαρική πρωτεύουσα αρχίζουν πριν από 100 περίπου χρόνια. Η αρχαιολογική έρευνα λογικά συγκεντρώθηκε κυρίως στο λόφο Τσάρεβετς. Αλλά και η Τραπέζιτσα κρύβει ακόμα πολλούς θησαυρούς και πολλά μυστικά.

Πέρυσι εκεί εργάστηκαν μερικές ομάδες αρχαιολόγων. Επικεφαλής της αρχαιολογικής ομάδας στο νοτιοδυτικό τομέα ήταν ο Δρ. Κωνσταντίν Ντότσεφ. Σύμφωνα με τον ίδιο, η νεότερα έρευνα δείχνει ότι ήδη στα χρόνια της βυζαντινής κυριαρχίας εκεί βρισκόταν ο τόπος διαμονής της στρατιωτικής διοίκησης της πόλης. Η Τραπέζιτσα εκτελούσε την ίδια λειτουργία και στα χρόνια του Δεύτερου Βουλγαρικού βασιλείου, μέχρι περίπου το 1280 και στη συνέχεια διαμορφώθηκε ως αστική περιοχή και χώρος διαμονής προσκυνητών.

"Η Τραπέζιτσα ήταν το φρούριο της νέας πρωτεύουσας και είχε δικό της στρατηγό, μέχρι να κτίσουν οι Βούλγαροι βασιλείς τα ανάκτορα και το πατριαρχείο στον λόφο Τσάρεβετς", λέει ο αρχαιολόγος. "Τα ευρήματα είναι πολύ ενδιαφέροντα. Πρόκειται όντως για ένα πολύ ισχυρό κάστρο. Είναι το πρώτο που, προτού να κτιστεί, προϋπήρξε γεωδαιτική μελέτη και ταυτόχρονα οικοδομήθηκε όλο το κάστρο: με σήραγγες διοχέτευσης υδάτων, οχετούς, μονολιθικά τείχη και πύργους. Πέρυσι βρήκαμε μέσα στα τείχη μια, άγνωστη έως τότε, πύλη. Δυστυχώς, οι πρόγονοί μας, στα χρόνια μετά την Απελευθέρωση από την Τουρκοκρατία, πήραν απ’ εκεί πολλά λιθάρια για να κτίσουν τα καινούργια τους οικοδομήματα, ωστόσο υπάρχουν και διατηρημένοι χώροι, κάτι το οποίο θα διευκολύνει πολύ τα αναστηλωτικά έργα που θα γίνουν εκεί".

Δαχτυλίδια που ανακαλύφθηκαν στις ανασκαφές

Όσον αφορά την πύλη, το στενό δρομάκι, που οδηγεί προς αυτή, είναι στρωμένο με καλντερίμι και στη μέση διαμορφώθηκε σήραγγα απομάκρυνσης του βροχόνερου. Και τα τείχη από τις δύο πλευρές της πύλης έχουν πάχος σχεδόν 3 μέτρα! Μια φωτογραφία της μπορεί να δει κανείς στην έκθεση "Βουλγαρική αρχαιολογία 2009" που εγκαινιάστηκε πριν λίγες μέρες στη Σόφια.

Στην ίδια έκθεση παρουσιάζονται και τα αποτελέσματα της έρευνας της αρχαιολογικής ομάδας του καθηγητή Νικολάι Οβτσάροφ και του δρα Χίτκο Βάτσεφ στο Βελίκο Τύρνοβο. Πρόκειται για το παλιό μοναστηριακό συγκρότημα των Αγίων Αποστόλων Πέτρου και Παύλου και το κοντινό ναό του Αγίου Ιωάννη της Ρίλας.

"Το 2008 βρήκαμε εκεί μια πλούσια νεκρόπολη με ένα χρυσό και μερικά ασημένια δαχτυλίδια", λέει ο καθηγητής Οβτσάροφ. "Το 2009 ανασκάψαμε πάνω από 100 τάφους, οι οποίοι μαρτυρούν για την λαμπρότητα των θαμμένων, μέλη της βουλγαρικής αριστοκρατίας του 13-14 αιώνα, αλλά και πλούσιοι κάτοικοι της πόλης του 15-18 αι. Φαίνεται ότι το μοναστήρι ήταν πλούσιο και εκεί θάπτονταν οι πλουσιότεροι πολίτες. Εκεί βρήκαμε πάνω από 600 αντικείμενα και περίπου 600 νομίσματα, μερικά από τα οποία είναι πολύ σπάνια, ενώ ορισμένα είναι όντως μοναδικά. Ανάμεσα στα κοσμήματα, που εκθέτουμε, μόνο τα δακτυλίδια είναι γύρω από 30. Τρία είναι τα χρυσά και τα υπόλοιπα – ασημένια, με πολύτιμους και ημιπολύτιμους λίθους, με επιγραφές. Ανάμεσα στα ευρήματα αξίζει να σημειωθεί ο τάφος μιας πλούσιας νέας γυναίκας από το πρώτο μισό του 14ου αι. Την ονομάσαμε την πριγκίπισσα του Τύρνοβο, καθώς φορούσε χρυσοκεντημένα ρούχα, χρυσά σκουλαρίκια, χρυσό δαχτυλίδι με αμέθυστο και ασημένιες βελόνες στο μαντίλι που δεν διατηρήθηκε. Η ενδυμασία της όμως μπορεί να αποκατασταθεί. Ανάμεσα στα δαχτυλίδια υπάρχει και ένα πολύ ωραίο που εικάζεται ότι κατασκευάστηκε στη Νότια Γαλλία το 13ο αι".

Κοσμήματα και κομμάτια από διακοσμητική επικάλυψη

Είναι πολύ πιθανό το ακριβό κόσμημα να είχε εισαχθεί στην Βουλγαρία στα χρόνια που επακολούθησαν την Δ’ Σταυροφορία, όταν η χώρα μας διατηρούσε έντονες εμπορικές σχέσεις με τα δυτικά κράτη, υποστηρίζει ο Νικολάι Οβτσάροφ. Άλλα ενδιαφέροντα ευρήματα, που ανακάλυψε η αρχαιολογική του ομάδα το περασμένο καλοκαίρι, είναι ένα κομμάτι από ασημένια επένδυση με επίχρυση ενός χειρογράφου από τα τέλη του 14ου αι. που απεικονίζει αρχάγγελο και έχει επιγραφή γύρω από το κεφάλι του. Προκαλεί θαυμασμό και ο τρόπος κατασκευής μιας ασημένιας βελόνας με χρυσό πουλάκι και μαργαριτάρι επάνω της. Κοσμούσε το κεφάλι κάποιας πλούσιας γυναίκας από το Τύρνοβο. Για την επιστήμη είναι ενδιαφέρον και το μεγάλο χρυσό δαχτυλίδι του 14ου αι. με εγκόλλητο λίθο που απεικονίζει τον Άρη. Προέρχεται από τον 3ο αι., δηλαδή από την ρωμαϊκή εποχή. Με τον τρόπο αυτό οι πρόγονοί μας έδειχναν τον σεβασμό τους προς την αρχαία τέχνη.

Κεραμικά δοχεία

Μετάφραση: Αλεξέι Σταμπολώβ

Διαδώστε

Το Βελίκο Τύρνοβο – η λαμπρή πόλη του Βουλγαρικού Μεσαίωνα

Περισσότερα στην κατηγορία

Επιστήμονες συζητούν την ιστορία και τις προοπτικές των Δυτικών Βουλγαρικών Περιχώρων

Εβδομάδα Ορθόδοξου Βιβλίου στην Βάρνα

Ημέρες Κροατικής Αρχαιολογικής Κληρονομιάς στη Σόφια