Κάπως απαρατήρητα κύλησαν τρία χρόνια από την ένταξη της Βουλγαρίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Αρκετοί Βούλγαροι είδαν δικαιωμένες τις προσδοκίες τους, ενώ άλλοι αναγκάστηκαν να κοιτάξουν νηφάλια την πραγματικότητα. Τι ήταν το ευρωπαϊκό έτος 2009 για τη Βουλγαρία;

Πριν απ’ όλα ήταν έτος προσπαθειών για την επανάκτηση της εμπιστοσύνης των Βρυξελλών που χάθηκε εξαιτίας των αποτυχιών της χώρας στον αγώνα κατά της διαφθοράς και του οργανωμένου εγκλήματος. Ήταν έτος, κατά το οποίο συνεχίστηκε η διαδικασία ενσωμάτωσης της Βουλγαρίας στις δομές της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Την 1 Ιανουαρίου 2010, τρία χρόνια μετά την ισότιμη ένταξη της Βουλγαρίας, εξέλειψε η δυνατότητα ώστε η Ευρωπαϊκή Ένωση να επιβάλει στη χώρα μας ρήτρες διασφάλισης. Διατηρείται όμως ο μηχανισμός συνεργασίας και ελέγχου που η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εφαρμόζει απέναντι στη Βουλγαρία και τη Ρουμανία στον τομέα της δικαιοσύνης και της δημόσιας τάξης απλώς σαν κίνητρο διατήρησης του ρυθμού των μεταρρυθμίσεων.

Για την ίδια την Ευρωπαϊκή Ένωση το περασμένο έτος ήταν πολύ σημαντικό. Αρχίζοντας με την ανεπιτυχή, σύμφωνα με πολλούς αναλυτές, εκ περιτροπής προεδρία της Τσεχίας, περνώντας από την προεδρία της Σουηδίας, έφθασε το αποκορύφωμά του στα τέλη Νοεμβρίου με την επικύρωση της Συνθήκης της Λισσαβόνας απ’ όλα τα κράτη μέλη. Αυτό επέτρεψε στους Ευρωπαίους ηγέτες να εκλέξουν μόνιμο Πρόεδρο του Συμβουλίου και Ύπατο Εκπρόσωπο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Εξωτερική Πολιτική και την Ασφάλεια (υπουργό Εξωτερικών) – νέα αξιώματα που δημιουργήθηκαν βάσει της Συνθήκης. Το επόμενο βήμα ήταν η ανάδειξη από τις εθνικές κυβερνήσεις υποψηφίων για τη νέα Επιτροπή.

Η Βουλγαρία ήταν μια από τις πρώτες χώρες που επικύρωσαν τη Συνθήκη. Μετά από διαρκή κωλυσιεργία το Νοέμβριο, η τσεχική Βουλή την επικύρωσε τελευταία και από την 1η Δεκεμβρίου η Ευρωπαϊκή Ένωση ήδη έχει ισχύον Σύνταγμα. Βάσει της Συνθήκης της Λισσαβόνας η Βουλγαρία δικαιούται άλλο έναν Ευρωβουλευτή και ο αριθμός τους γίνεται 18. Το σημαντικότερο όμως είναι ότι η Συνθήκη επιτρέπει σε ομάδα κρατών που αποτελούν τουλάχιστον το ένα τρίτο των μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αν δεν συμφωνούν με ορισμένη οδηγία της Ένωσης να την μπλοκάρουν. Έτσι η χώρα μας μπορεί να υπερασπίζει καλύτερα τις θέσεις της στην Ευρωπαϊκή Ένωση και να συμφωνήσει για ορισμένο θέμα με τα μικρότερα κράτη μέλη με σκοπό την προστασία των συμφερόντων της, αν θεωρήσει ότι κινδυνεύουν.

Αξιοσημείωτο για τις εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο που διενεργήθηκαν στις αρχές Ιουνίου ήταν το χαμηλό ενδιαφέρον των ψηφοφόρων και η χαμηλή προσέλευση στις κάλπες. Η Βουλγαρία δεν αποτελεί εξαίρεση απ’ αυτή την τάση. Οι εκλογές Ευρωβουλευτών ολοκληρώθηκαν με νίκη των δεξιών, ακολουθούμενων από τους Σοσιαλιστές. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο με τη νέα του σύνθεση επανεξέλεξε στις 16 Σεπτεμβρίου τον Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο στη θέση του προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, όπως αναμενόταν λόγω της έλλειψης ανταγωνιστικότητας.

Στις 27 Νοεμβρίου ο Ζοζέ Μπαρόζο ανακοίνωσε τη νέα σύνθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που τον Ιανουάριο επίκειται να ψηφιστεί από τους Ευρωβουλευτές. Σύμφωνα με την κατανομή των τομέων αρμοδιότητας η Βουλγάρα υποψήφια για τη θέση Ευρωπαίου επιτρόπου – η υπουργός Εξωτερικών Ρουμιάνα Ζέλεβα – θα είναι αρμόδια για τα θέματα της Διεθνούς Συνεργασίας, της Ανθρωπιστικής Βοήθειας και της Αντιμετώπισης Κρίσεων.

Η δραστηριότητά της προβλέπει στενή συνεργασία με την Ύπατη Εκπρόσωπο για τα θέματα της Εξωτερικής Πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Κάτριν Άστον. Η ακρόαση της Ρουμιάνα Ζέλεβα στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο θα γίνει στις 12 Ιανουαρίου.

Το έτος θα μείνει στην ιστορία της Ευρωπαϊκής Ένωσης με άλλο ένα γεγονός. Στα πλαίσια της προεδρίας της η Τσεχία φιλοξένησε σύνοδο κορυφής, αφιερωμένη στην έναρξη της Πρωτοβουλίας της Πολωνίας και της Σουηδίας, της λεγόμενης Ανατολικής Εταιρικής Σχέσης (ΑΕΣ). Στις 7 Μαΐου οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων και εκπρόσωποι έξι πρώην σοβιετικών δημοκρατιών – Αζερμπαϊτζάν, Αρμενίας, Λευκορωσίας, Γεωργίας, Μολδαβίας και Ουκρανίας, εκπρόσωποι της ΕΕ και οι ηγέτες των κρατών-μελών συνήλθαν σύνοδο στην Πράγα με σκοπό να αναβαθμίσουν τις σχέσεις τους σε νέο επίπεδο, δημιουργώντας την Ανατολική Εταιρική Σχέση (ΑΕΣ) (Eastern Partnership – EaP).

Η Βουλγαρία συμμετείχε ενεργά στην κατάρτιση των βασικών κοινοτικών θέσεων σ΄ αυτή την πρωτοβουλία. Οι συμμετάσχοντες στη σύνοδο συμφώνησαν ότι η ΑΕΣ θα βασίζεται στην αφοσίωση στις αρχές του διεθνούς δικαίου και στις θεμελιώδεις αξίες, περιλαμβανομένων της δημοκρατίας, της ανωτερότητας του νόμου και του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των βασικών ελευθεριών, της οικονομίας της αγοράς, της αειφόρου ανάπτυξης και της καλής διοίκησης. Μερικούς μήνες αργότερα ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ επεσήμανε ότι δεν αποκλείεται η Ρωσία να προσχωρήσει στην πρωτοβουλία αυτή – μια δήλωση που επικροτήθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Με την λήξη του χρόνου ολοκληρώθηκε και η σουηδική προεδρία της ΕΕ. Την 1η Ιανουαρίου την προεδρία ανέλαβε η Ισπανία και η κυβέρνηση στη Μαδρίτη ήδη χάραξε τις βασικές προτεραιότητες για το επόμενο εξάμηνο – την έξοδο από την κρίση, την εφαρμογή της Συνθήκης της Λισσαβόνας, τη μετατροπή της ΕΕ σε παγκόσμιο παράγοντα, τη διευθέτηση της μεσανατολικής κρίσης, τη δραστηριοποίηση των σχέσεων με τη Λατινική Αμερική και την ευρύτερη συμμετοχή των πολιτών των 27 χωρών στην κατάρτιση των κοινοτικών πολιτικών.

Μετάφραση: Έλλη Γκέκοβα, Αλεξέι Σταμπολώβ