Εδώ και τρία χρόνια αρχαιολογική αποστολή υπό τη διεύθυνση του Ιβάιλο Κάνεφ, επιστημονικού συνεργάτη στο Μεσαιωνικό Τμήμα του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου, διεξάγει έρευνες στο κάστρο Ροδοστούικ, στην νότια πλευρά της Ροδόπης, κοντά στα σύνορα με την Ελλάδα.








"Το 2009 έπρεπε να συνεχίσουμε την ανασκαφή μεγάλου δημοσίου κτηρίου που βρίσκεται στο ψιλότερο μέρος του κάστρου και να προσπαθήσουμε να καταλάβουμε ποια ήταν η λειτουργία του. Επίσης, να ανακαλύψουμε έναν ολόκληρο χώρο – πράγμα το οποίο θα μας έδινε την απάντηση στα ερωτήματα που έχουμε. Δυστυχώς, το 2009 ήταν πολύ δύσκολη χρονιά από πλευράς οικονομικών, ωστόσο μας βοήθησαν φίλοι που εξασφάλισαν τα χρήματα για την αποστολή. Και το έκαναν εντελώς δωρεάν, μόνο στο όνομα της ιδέας. Χαίρομαι πολύ που βρίσκονται τέτοιοι ανιδιοτελείς άνθρωποι. Εργαστήκαμε ένα μήνα και ανακαλύψαμε έναν ολόκληρο χώρο. Ήδη γνωρίζουμε από ποιες εποχές προέρχονται τα πολιτιστικά στρώματα, κυρίως στον χώρο που είναι οι ανασκαφές".

"Στα θεμέλια βρήκαμε 193 κέρματα, μαζί με ζυγαριά", συνεχίζει. "Αυτό είναι το όνειρο κάθε αρχαιολόγου – να εξακριβώσει με κέρματα την αρχική χρονολογία του μνημείου και εμείς όντως είχαμε αυτή την ευκαιρία. Τα πρώτα κέρματα χρονολογούνται από την εποχή του Μεγάλου Κωνσταντίνου (τις πρώτες δεκαετίες του 4 αιώνα), όταν πιθανώς τοποθετήθηκαν τα θεμέλια του φρουρίου. Τα τελευταία – από την εποχή του αυτοκράτορα Μαρκιανού (ο οποίος βασίλευε από το 450 έως το 457). Το επόμενο πολιτιστικό στρώμα είναι από τον 6ο αιώνα με νομίσματα του αυτοκράτορα Αναστασίου. Αυτά είναι πολύ χαρακτηριστικά, μια και τότε πραγματοποιείται νομισματική μεταρρύθμιση. Στα τέλη του 6 αιώνα, όμως το κάστρο γνώρισε μεγάλη πυρκαγιά που πιθανότατα οφειλόταν στις επιδρομές Σλάβων και Αβάρων από την ίδια εποχή. Πέρυσι, στο ίδιο στρώμα βρήκαμε ένα μπρούτζινο θυμιατό – με πολλές πλευρές, σε άριστη κατάσταση. Γι’ αυτό υποθέτουμε ότι πρόκειται για αρχαίο χριστιανικό ναό, και πιο συγκεκριμένα, βασιλική".

Κατά τον αρχαιολόγο, το κτίριο είναι πολύ γερό. Ανεγέρθηκε πάνω στα θεμέλια άλλης οικοδομής και μπορεί όντως να αποδειχθεί ότι πρόκειται για βασιλική, κτισμένη πάνω από τα θεμέλια αρχαίου ειδωλολατρικού ναού. Αυτό δεν είναι σπάνιο γεγονός. Η υπόθεση ότι ο χώρος ήταν ιερός στις διάφορες εποχές τεκμηριώνεται και από την ύπαρξη νεκροταφείου από τον 11 αιώνα. Στον ίδιο χώρο όπου βρέθηκαν τα κέρματα, υπάρχουν και κομμάτια μεγάλων πήλινων αγγείων (πιθαριών) που χρησίμευσαν για την αποθήκευση σιταριού.

"Είναι μια συνηθισμένη πρακτική για την εποχή της Ύστερης Αρχαιότητας (4 – 6 αιώνας μ. Χ.). Τα ευρήματα δεν έρχονται σε αντίφαση με την υπόθεση περί της ύπαρξης ναού, καθώς πολλές φορές δίπλα στις βασιλικές κτίζονταν και αποθήκες σιταριού", διευκρινίζει ο κ. Κάνεφ.

"Είναι καλό να ξέρουμε ότι η μεγάλη αρχαιολογία συνδέεται όχι μόνο με τους χρυσούς θησαυρούς. Καλή αρχαιολογία είναι αυτή που μας βοηθάει να καταλάβουμε καλύτερα τον υλικό πολιτισμό των προγόνων μας, αλλά και αποδεικνύει αυτά που διαβάζουμε στις γραπτές πηγές. Μεγάλη χαρά σου είναι να βρεις στο έδαφος κάτι, για το οποίο έχεις διαβάσει προηγουμένως. Η δική μου η μεγάλη χαρά ήταν, όταν στο στρώμα του 8-9 αιώνα βρήκα επίθεμα μέσης Βουλγάρου στρατιώτη. Και αυτό το επίθεμα μέσης, μαζί με άλλα τρία που βρέθηκαν τα προηγούμενα χρόνια, μολονότι δεν προέρχονται από το ίδιο μέρος, αποδεικνύουν την ύπαρξη Βουλγάρων τότε, σ’ εκείνα τα μέρη. Εάν τα επιθέματα αυτά βρίσκονταν βόρεια του Αίμου – εντάξει, εκεί είναι η θέση τους, εκεί απλωνόταν το πρώτο μεσαιωνικό βουλγαρικό κράτος. Αλλά τόσο νότια να υπάρχει βουλγαρικό φρούριο, αυτό για μένα είναι μεγάλη αποκάλυψη και ικανοποίηση από τις έρευνες".

Η εργασία των αρχαιολόγων είναι πολύ δύσκολη, γιατί τα τείχη του Ροδοστούικ γκρεμίστηκαν πριν από αιώνες και σκέπασαν τα πολιτιστικά στρώματα από κάτω. Πάνω από τις πέτρες πάλι είναι το νεκροταφείο από τον 11 αιώνα. Όλα αυτά εμποδίζουν τις ανασκαφές και την περιγραφή των στρωμάτων.

"Αυτό το μεγάλο κτίριο πρέπει να ανακαλυφθεί ολόκληρο μέσα σε 3-4 χρόνια", συνεχίζει ο αρχαιολόγος. "Ελπίζουμε μέχρι τότε να ανοίξει ο νέος μεθοριακός σταθμός με την Ελλάδα, που απέχει μόλις 3 χλμ. από τα ερείπια".

Μετάφραση: Αλεξέι Σταμπολώβ