Από το 2010 στη Βουλγαρία όλοι οι διαγωνισμοί του υπουργείου Αμύνης θα διεξάγονται υπό ανεξάρτητη παρακολούθηση, ενώ τα ενδιαφερόμενα για τις προμήθειες μέρη,  δηλαδή το υπουργείο Άμυνας, οι εταιρείες-προμηθευτές και οργανώσεις, όπως το ΝΑΤΟ, η Ευρωπαϊκή Ένωση, η Παγκόσμια Τράπεζα και τα λοιπά, θα υπογράφουν το λεγόμενο Σύμφωνο ακεραιότητας (Integrity Pact).

Αυτή είναι η νέα πρωτοβουλία στον τομέα της άμυνας σε σχέση με τη δηλωμένη από τη νέα κυβέρνηση της Βουλγαρίας προτεραιότητα της καταπολέμησης της διαφθοράς. Προετοιμάζεται στο πλαίσιο του σχεδίου «Διαφάνεια χωρίς σύνορα – Μεγάλη Βρετανία» και θα χρηματοδοτείται από ταμείο του ΝΑΤΟ. Ο υπουργός Άμυνας Νικολάι Μλαντένοφ ελπίζει ότι με το βήμα αυτό θα μπορέσουμε να καταστήσουμε τη Βουλγαρία πρότυπο διαφάνειας στο χώρο της άμυνας.

«Πολιτική θέληση να καταπολεμήσουμε τις πρακτικές διαφθοράς και όλες τις υποψίες που βαραίνουν το Υπουργείο Άμυνας ήδη δηλώσαμε επανειλημμένα», είπε ο υπουργός Νικολάι Μλαντένοφ. «Από δω και πέρα περνάμε σε συγκεκριμένα βήματα, για να δείξουμε την αποφασιστικότητά μας αυτή η πολιτική θέληση να τεθεί σε δράση. Αυτό σημαίνει να υπάρχουν σαφείς κανόνες, σαφής ηθική, σαφής έλεγχος και απολογισμός της δραστηριότητας του υπουργείου Αμύνης και όλων των δομών του. Ακόμα στην αρχή της θητείας ειδοποιήσαμε την Εισαγγελία για περιπτώσεις διαφθοράς και συνεχίζουμε να της προσφέρουμε βοήθεια στις έρευνες που αυτή ήδη πραγματοποιεί. Σαν δεύτερο βήμα στον αγώνα κατά της διαφθοράς συστάθηκε το ενδοϋπηρεσιακό μόνιμο συμβούλιο καταπολέμησης της διαφθοράς που τώρα αποπερατώνει το ετήσιο πρόγραμμα εργασίας του. Και το τρίτο βήμα είναι η ανάπτυξη της συνεργασίας μεταξύ του υπουργείου Αμύνης και της οργάνωσης «Διαφάνεια χωρίς σύνορα – Μεγάλη Βρετανία» που είναι εξειδικευμένη στον τομέα της άμυνας.»

Το Σύμφωνο Ακεραιότητας περιλαμβάνει τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις των χωρών και καθορίζει ότι οι ίδιες δεν θα πληρώνουν, προσφέρουν, ζητούν ή παίρνουν δωροδοκίες, καθώς και να συνεννοούνται με άλλους ανταγωνιστές, για να λάβουν από το υπουργείο Άμυνας παραγγελίες προμηθειών.

Το Σύμφωνο προβλέπει σύστημα παρακολούθησης που εξασφαλίζει ανεξάρτητη εποπτεία και διαφάνεια, καθώς και κυρώσεις σε περίπτωση παράβασης των κανόνων, όπως ακύρωση της παραγγελίας και εγγραφή της αντίστοιχης εταιρείας σε «μαύρο κατάλογο» και στέρηση της ευκαιρίας να συμμετάσχει σε μελλοντικούς διαγωνισμούς.

Παρόμοια σύμφωνα στον τομέα της άμυνας έχουν συναφθεί επίσης στην Πολωνία, τη Λετονία και την Κολομβία. Κατά τον υπουργό Άμυνας Νικολάι Μλαντένοφ, το λεγόμενο τρίτο μέρος στο διαγωνισμό – ο ανεξάρτητος επόπτης, θα εργάζεται με τις επιτροπές διαγωνισμού για κάθε διαγωνισμό. Ο ίδιος πρέπει να γνωρίζει καλά τον τομέα και τις ενδεχόμενες καταχρήσεις, χωρίς να είναι υποχρεωτικά εμπειρογνώμονας στα θέματα της άμυνας. Δεν θα είναι υπάλληλος του Υπουργείου Αμύνης και δεν θα συνδέεται με την αμυντική βιομηχανία. Θα είναι κάτι σαν «δημόσιος συνήγορος», προς τον οποίο θα απευθύνονται οι εταιρείες, χωρίς να φοβούνται ότι μπορούν να στερηθούν μελλοντικές παραγγελίες προμηθειών για τις νέοπλες δυνάμεις.

Οι ανεξάρτητοι επόπτες θα λαμβάνουν υποστήριξη και από ξένους εταίρους και θα εκπαιδευθούν με μεθοδολογία, επεξεργασμένη σε άλλα κράτη-μέλη του ΝΑΤΟ που εφαρμόζεται με αρκετή επιτυχία ως τώρα.

Τι αποτέλεσμα θα φέρει στη Βουλγαρία το πρότυπο ανεξάρτητης εποπτείας με φόντο την πείρα των άλλων κρατών;
«Δεν ξέρω, αν πρέπει να απαντήσω εν συντομία στην ερώτηση», επισημαίνει ο Mark Pyman από την οργάνωση «Διαφάνεια χωρίς σύνορα – Μεγάλη Βρετανία». «Είναι γεγονός όμως ότι σ’ όλα τα κράτη τα κριτήρια αυτά πάντα οδηγούν στην αύξηση του επιπέδου εντιμότητας στα μάτια της κοινής γνώμης. Λοιπόν, η απάντησή μου είναι ότι ελπίζω στη Βουλγαρία να συμβεί το ίδιο. Τουλάχιστον τούτο δείχνει η μέχρι τώρα πείρα στις άλλες χώρες.»

Η ανεξάρτητη εποπτεία στις δημόσιες παραγγελίες αποτελεί μέρος των πρωτοβουλιών αποτροπής της διαφθοράς στον τομέα της άμυνας. Εκτός αυτής το υπουργείο Άμυνας θα υποβάλει προτάσεις τροποποίησης του περί άμυνας και ενόπλων δυνάμεων Νόμου με σκοπό τη σαφή οριοθέτηση της αρμοδιότητας του μόνιμου γραμματέα του Υπουργείου Άμυνας – του πολιτικού ανώτατου δημόσιου υπαλλήλου έτσι ώστε να ευθύνεται για όλες τις αποφάσεις του υπουργείου από κοινού και εξ ίσου με το διοικητή της άμυνας – το στρατιωτικό ανώτατο υπάλληλο.

Προβλέπεται επίσης να περιοριστεί η δυνατότητα ο υπουργός Άμυνας να λαμβάνει αυτοτελώς αποφάσεις για συμβάσεις άνω καθορισμένου μεγάλου ύψους. Γι’ αυτές υποχρεωτικά θα απαιτείται απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου και δεν θα εξουσιοδοτούνται υφυπουργοί ή διευθυντές, όπως μέχρι τώρα.

Επίσης το υπουργείο Άμυνας θα εργάζεται δραστήρια με τις βουλγαρικές επιχειρήσεις και όλους τους δυνατούς προμηθευτές για την προκαταβολική και την καλή τους ενημέρωση αναφορικά με τα σχέδια ανάπτυξης του στρατού.

Μετάφραση: Έλλη Γκέκοβα