"Her Şey Ölmez", ülkedeki seramik sanatının en verimli ve yetenekli sanatçılarından birinin mirasına adanmış ortak bir serginin amblemi olarak seçilen Stoyan Raynov'un eserinin adı. Sofya'daki Vaska Emanuilova Galerisi'nde düzenlenen sergide, ilk yıllarından resimler ve olgun yaratıcı döneminden seramik eserler yer alıyor. Ulusal Sanat Akademisi müze koleksiyonunda, 1932'den 1961'e kadar öğrencilerin ödev olarak hazırladığı 23 eser için özel yer ayrılmıştır. Sofya Şehir Sanat Galerisi'nin küratörü Neda Jivkova'nın ifadesiyle sergi önemli çünkü Raynov'u aynı anda bir sanatçı ve Sanat Akademisi'nde sevilen bir profesör olarak sunuyor.

Seramik çalışmayı seçmeden önce, Raynov illüstratör, ressam ve grafik tasarımcısıydı. Ve bu “Her Şey Ölmez” çalışmasında görülebilir. Eserde, Doğu'ya özgü biçimde stilize edilmiş bir kadin profili var. Mozaik seramik tekniğiyle yapılan parça, yerli sanatımızdaki nadir eserlerinden.

“İmzasını dikey olarak yerleştiren Stoyan Raynov’un tarzı, modernistleri hatırlatıyor. Bu bizi şaşırtmıyor, çünkü sanatçı seramikle ilgili Avrupa başkentlerinde en önemli atölyelerden birinde çalıştı,” diyor Neda Jivkova.

"Geçen yüzyılın yirmili yıllarında periyodik basında, çoğunlukla kadınların seramikle uğraştığı, düğün çeyizleri hazırladıkları ve el yapımı seramiklerle zenginleştirdiği söyleniyor. Böylece seramik hobi ve bir nevi zanaat olarak algılanmaya başlıyor. Stoyan Raynov, seramiğin bir sanat türü olarak görülmesinin başlangıcını yapıyor.

Bunun kanıtı yurtdışında ihtisas aldıktan sonra, geri dönerek Sanat Akademisi’nde ders vermesi ve 1932’de birçok yeni teknikler, çağdaş emayeler, pigmentleri ve şimdiye kadar burada bilinmeyen birçok başka tekniği tanıtmasıdır. Raynov’un yenilikleri sadece konu değil, aynı zamanda teknoloji alanındaydı. İşte Secession tarzında yaptığı bir vazo. Bu nesnelerin şekilleri de zamanına göre çok modern, kestane yaprakları, kuşlar ve çeşitli formlarda objelerle süslü.”

Stoyan Rainov Avrupa okullarından döndüğünde, Bulgar seramiklerini detaylı bir şekilde incelemeye başlar ve yurtdışında edindiği deneyimi Bulgar ulusal tarzı ile kombine etmeyi başarır. Ve sonuçlar etkileyicidir. Görünüşe göre basit seramik atölyelerinde bile ustalar, camları ve emayeleri farklı sıcaklıklarda fırınlayan başarılı deneylerde bulunmuştu. Böylece Raynov, ilginç efektler, rastgele gibi görünen, ancak üzerinden epey düşünülmüş tonlar elde eder.

“Stoyan Raynov'un sanat ve edebiyatta güçlü bir figür olan ünlü kardeşi Nikolay Raynov'un gölgesine düşüyor,” diyor Neda Jivkova. “Sanatçı, Geo Milev, Dimcho Debelyanov, Nikolay Liliev, Sirak Skitnik ve diğerleri de dahil olmak üzere, bu dönemin büyük kişilikleri arasında bağlantı kuran çok ilginç bir yazarlar grubunun parçası. Raynov'un sergideki dikkat çekici eserlerinden ikisi, edebi eserlerden alıntılarla boyanmış vazolardır. “Bogomil Efsaneleri” kitabından alıntılar, 1930'larda çok popüler olan Nikolay Raynov'un koleksiyonunda yer alıyor. 1944'ten sonra sanat çok değişti. Sesesyon motifleri kayboluyor, şekiller ve çizimler değişiyor. Stoyan Raynov, eğitim vermeye daha fazla odaklanır, ancak sanatsal seramik alanında deney yapmayı ve yenilikçi olmayı asla bırakmaz.”

Çeviri: Ayser Ali

Fotoğraflar: Vaska Emanuilova Galerisi