Στις αρχές του προηγούμενου αιώνα όταν η απελευθερωμένη Βουλγαρία άρχισε να αναπτύσσεται αυτόνομα ένας νεαρός Βούλγαρος, ο Μάρκο Μπλιζνάκοφ (Marko Bliznakoff) πήγε να σπουδάσει στην Ιταλία με υποτροφία του βασιλιά Φερδινάνδου. Τότε ήταν πρακτική οι μονάρχες να στέλνουν χαρισματικούς νέους να σπουδάζουν στο εξωτερικό, για να μπορούν να συμβάλουν στην πρόοδο της χώρας τους.

Αυτοί οι πολυμαθείς άνθρωποι ήταν πολιτιστικοί διπλωμάτες, λέει η κριτικός τέχνης Ράινα Νταμιάνι που επιμελείται την έκθεση «Η Βουλγαρία μέσα από το γυαλί του χρόνου» στον πολιτιστικό χώρο «Κβαντράτ 500» της Βουλγαρικής Εθνικής Πινακοθήκης. Ο Μάρκο Μπλιζνάκοφ είναι ένας κομψός ευγενής, ένας όμορφος άνθρωπος, με ανάστημα και στυλ. Προέρχεται από παλιό αναγεννησιακό γένος της Στάρα Ζαγκόρα.

Στην Ιταλία ο Μπλιζνάκοφ γοητεύτηκε από την αριστοκράτισσα Πετρονίλα Βενετσιάνι (Petronila Veneziani), οι δυο τους παντρεύτηκαν και αποφάσισαν να ζήσουν στην Βουλγαρία. Εγκαταστάθηκαν στο Μπουργκάς, στην Μαύρη Θάλασσα, όπου ο Μάρκο συμμετείχε στην κατασκευή του λιμανιού της πόλης. Έπειτα επέστρεψαν στην Ιταλία και ο Βούλγαρος μαζί με τον συγγραφέα Ιτάλο Σβέβο (σύζυγο της αδελφής της Πετρονίλα) άρχισαν να διοικούν το ναυπηγείο των Βενετσιάνι. Οικογενειακός φίλος και καθηγητής αγγλικών των παιδιών τους ήταν ο ιρλανδός συγγραφέας Τζέιμς Τζόις.

Πρόκειται για μια ιστορική ζωή που περιπλέκεται με τη διπλωματία γιατί ο Μάρκο είναι ο γενάρχης μιας ολόκληρης σειράς διπλωματών, σχολιάζει η κυρία Νταμιάνι.

Ο ίδιος ο Μπλιζνάκοφ ήταν επίτιμος πρόξενος της Βουλγαρίας στην Τεργέστη. Στο πλαίσιο της θητείας του έδινε διαλέξεις, κατά τις οποίες παρουσίαζε την πατρίδα του και χρησιμοποιούσε γυάλινες φωτογραφικές πλάκες που αποτύπωναν εθνογραφικές, πολιτιστικές και γεωγραφικές ιδιαιτερότητες της χώρας μας από τις αρχές του 20ού αιώνα.

Αυτές τις πλάκες ο Μπλιζνάκοφ τις έδειχνε στην ιταλική κοινωνία, λέει η Ράινα Νταμιάνοβα. Μπορεί οι φωτογραφίες να είναι ρομαντικές, αλλά δεν είναι ψεύτικες.

Σχεδόν 100 χρόνια μετά τη δημιουργία τους, το 1999, οι 37 αυτές πλάκες επέστρεψαν στη Βουλγαρία χάρη στην εγγονή του Μπλιζνάκοφ, Ναντέζντα, η οποία αποφάσισε να τις χαρίσει σε κάποιο βουλγάρικο μουσείο.

Ο γιος της, Σύλβιο ντι Μικέλε Βιτούρι, συμβουλεύτηκε την επιχειρηματία Ιρίνα Ντίλκοβα, με την οποία συνεργάζονταν χρόνια και εκείνη του πρότεινε να στραφεί στο Ίδρυμα «Αξίες», το οποίο διοικούσε η Αντονίνα Στογιάνοβα, σύζυγος του τότε Προέδρου της Δημοκρατίας της Βουλγαρίας, Πέταρ Στογιάνοφ.

Το βουλγάρικο κοινό θα μπορέσει να χαρεί αυτά τα ντοκουμέντα 20 χρόνια αργότερα στην έκθεση που επιμελείται η κυρία Νταμιάνι στον πολιτιστικό χώρο «Κβαντράτ 500» της Εθνικής Πινακοθήκης. Το σχέδιο συντονίζει η δημοσιογράφος Μαγκνταλένα Γκίγκοβα, οι διαφάνειες ψηφιοποιήθηκαν από τον φωτογράφο Ίβο Χατζημίσεφ, ενώ οι επεξηγηματικές επιγραφές γράφτηκαν από την εθνολόγο Ανέλια Μιλούσεβα. Οι αυθεντικές πλάκες εκθέτονται σε ειδική βιτρίνα, ενώ στο πλαίσιο της έκθεσης προβάλλεται ταινία, που γύρισαν η Μιλένα Κάνεβα και η Ίλκα Ντίλκοβα, κατά την οποία η 95χρονη εγγονή του Μάρκο Μπλιζνάκοφ διηγείται την ιστορία της οικογένειάς της.

Παρουσιάζουμε κομμάτια μνήμης για την Βουλγαρία, λέει η κυρία Νταμιάνι. Θέλουμε αυτή η έκθεση να περιοδεύσει ανά τον κόσμο και καταβάλλουμε προσπάθειες να την φιλοξενήσουν βουλγάρικα πολιτιστικά κέντρα στην Ευρώπη και αλλού.

Η έκθεση είναι αφιερωμένη στα 140 χρόνια βουλγαρο-ιταλικών διπλωματικών σχέσεων και θα συνεχίσει έως τις 7 Απριλίου.

Μετάφραση: Αγάπη Γιορντανόβα

Φωτογραφίες: προσωπικό αρχείο